به گزارش پایگاه خبری «عصر اعتبار» به نقل از وزارت امور اقتصادی و دارایی، آیت‌الله رئیسی در زمان فعالیت‌های انتخاباتی در 26 خرداد ماه 1400 وعده داد که «با تکمیل جریان داده‌های مالیاتی و ایجاد شفافیت، از فرارهای مالیاتی جلوگیری خواهد شد» و «مالیات‌های تنظیمی به طور کامل اجرا شده و با اخذ مالیات از فعالیت‌های غیرمولد و سوداگرانه، جذابیت این فعالیت‌ها کاهش خواهد یافت».

در سلسله گزارش‌هایی که به بررسی تحقق وعده‌های مطرح شده پرداخته‌ایم، این بار به موضوع نظام مالیاتی داده محور و عادلانه می‌پردازیم.

با شروع به کار دولت سیزدهم اجرای کامل قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان به عنوان یکی از اولویت‌های کاری وزارت امور اقتصادی و در دستور کار قرار گرفت و سامانه مؤدیان پس از فراهم کردن زیرساخت‌های لازم از ابتدای آبان 1401 به صورت ملی راه‌اندازی شد. با توجه به برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، تمام اشخاص مشمول اعم از صاحبان مشاغل و اشخاص حقوقی تا دی ماه سال جاری ملزم به ثبت‌نام در این سامانه و صدور صورتحساب الکترونیکی خواهند شد.

به عبارت دیگر انتظار می‌رود تا پایان سال جاری بخش عمده مبادلات اقتصادی در قالب این سامانه انجام گیرد که این موضوع نقش بسزایی در افزایش شفافیت و کاهش فرار مالیاتی خواهد داشت.

همچنین با تأیید طرح موسوم به عایدی سرمایه در شورای نگهبان و عملیاتی‌شدن بستر اجرایی آن و به تبع آن تقویت سازوکارهای قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان، گام مهم دیگری در راستای این اهداف برداشته خواهد شد.

گام بلند به سمت هوشمندسازی نظام مالیاتی

توسعه و تکمیل نظام شناسایی و ثبت نام مؤدیان و اجرای تبصره ماده (100) قانون مالیات‌های مستقیم بر اساس حساب‌های فروش به جای توافق و چانه‌زنی با اصناف، افزایش تعداد مؤدیان مالیاتی ثبت‌نام شده به میزان 2.2 میلیون شخص حقیقی و حقوقی، افزایش 50 درصدی تعداد اظهارنامه‌های دریافتی (افزایش تعداد اظهارنامه‌ها به میزان 1.5 میلیون واحد)، رشد 80 درصدی مؤدیان جدید اشخاص حقیقی و افزایش 50 درصدی متقاضیان پرداخت مالیات مقطوع نسبت به سال گذشته و رشد حدود 200 درصدی مالیات‌های ابرازی اشخاص حقیقی از جمله نتایج گام‌های عملی برای شفافیت مالیاتی است.

رشد 200 درصدی مالیات‌های ابرازی اشخاص حقیقی

الکترونیکی کردن و بهبود خدمات مؤدیان

تولید اظهارنامه برآوردی بر اساس قواعد و اطلاعات موجود در سازمان امور مالیاتی، استفاده از اطلاعات دریافت‌شده و موجود در سازمان برای تعیین رتبه ریسک مؤدیان جهت حسابرسی مؤدیان مالیاتی، برقراری ارتباط و سرویس‌های مختلف با دستگاه‌های بیرون از سازمان مانند استعلام اطلاعات مؤدیان با کد شناسه ملی، پیاده‌سازی سرویس دریافت اطلاعات املاک و اسکان کشور (خانه خالی)، دریافت اطلاعات مؤدیان حقوقی از ثبت شرکت‌ها، استعلام اطلاعات هویتی مؤدیان حقیقی از ثبت احوال و غیره و دریافت اطلاعات صورت معاملات فصلی موضوع ماده 169 قانون مالیات‌های مستقیم از دیگر اقداماتی است که در این راستا به سرانجام رسیده است.

دریافت اطلاعات هویتی عملکردی و دارایی مؤدیان مالیاتی موضوع ماده 169 مکرر قانون مالیات‌های مستقیم از وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی، شهرداری‌ها، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، بانک‌ها و …، توسعه پنجره واحد خدمات مالیاتی و دسترسی به تمام منابع و درخواست‌های مالیاتی از طریق درگاه، ابلاغ الکترونیکی اوراق مالیاتی مانند برگ تشخیص، برگ قطعی، آرای صادره هیات‌های حل اختلاف مالیاتی، دعوت‌نامه جلسات استماع و ارائه اسناد و مدارک …، ثبت اعتراضات و شکایات از طریق درگاه ملی به تمام اوراق مالیاتی صادره و نمایش مانده بدهی پرونده‌های مالیاتی از طریق درگاه نیز در جهت شفافیت مالیاتی و مالیات ستانی داده محور انجام شده است.

پرداخت عوارض خروج مسافر از کشور و اخد قبوض الکترونیک و پرداخت آنها از طریق درگاه بدون نیاز به مراجعه حضوری به اداره امور مالیاتی و بانک، ایجاد امکان رویت، تمکین و پرداخت و همچنین ثبت اعتراض به مالیات خودروهای لوکس، خانه‌ها و باغ‌ویلاهای گران‌قیمت و واحدهای مسکونی خالی از سکنه از طریق درگاه ملی و اتصال به پنجره واحد کارفرمایی (بیمه تامین اجتماعی) جهت تسهیل دریافت لیست مالیات بر حقوق نیز از موارد دیگری است که در کارنامه دو ساله دولت مشاهده می‌شود.

دریافت 920 میلیون و 613 هزار و 110 رکورد اطلاعاتی از 93 مرجع برون‌سازمانی، تولید و پشتیبانی 111 وب‌سرویس درون و برون سازمانی جهت تبادل اطلاعات با سایر دستگاه‌ها، به‌روزرسانی و انتقال 13 وب‌سرویس به بستر جدید و مدیریت توسعه و نگهداری زیرساخت پایگاه اطلاعات موضوع ماده 169 مکرر قانون مالیات‌های مستقیم نیز از مصادیق حرکت به سمت شفافیت داده‌ای و سامانه ای است.

مدیریت ریسک عدم تمکین مودیان

رسیدگی به 87 هزار و 242 مؤدی صاحبان مشاغل دارای ریسک بالای بااهمیت و افزایش میزان مالیات تشخیصی با رشدی معادل 70 هزار میلیارد ریال نسبت به مالیات ابرازی، طبقه‌بندی مؤدیان بر حسب رتبه ریسک و تمرکز بر رسیدگی به اظهارنامه‌های مؤدیان پرریسک و پذیرش خوداظهاری مؤدیان کم‌ریسک، رسیدگی به 57 هزار و 383 مؤدی اشخاص حقوقی دارای ریسک بالای بااهمیت و افزایش میزان مالیات تشخیصی با رشدی بیش از یک میلیون 853 هزار میلیارد ریالی نسبت به مالیات ابرازی، تولید اظهارنامه مالیاتی برآوردی برای مؤدیان دارای اظهارنامه تسلیمی غیرمنطبق با مقررات و مؤدیان فاقد اظهارنامه و صدور برگ تشخیص مالیات سیستمی مبتنی بر اطلاعات و ابلاغ به صورت الکترونیکی و رسیدگی به پرونده‌های مهم کشور توسط مأموران مالیاتی خبره و به صورت گروهی و در ترکیب‌های 3 تا 5 نفره و در سال اول با انتخاب 178 پرونده با مالیاتی بالغ بر 29 هزار میلیارد تومان برای عملکرد سال 1400 از جمله مواردی است که در جهت عدالت مالیاتی و جلوگیری از فرا های مالیاتی انجام شده است.

رشد 200 درصدی مالیات‌های ابرازی اشخاص حقیقی

مقابله با فرار مالیاتی و پولشویی

در همین حال با ساماندهی بازرسی‌های مالیاتی در اجرای ماده 181 قانون مالیات‌های مستقیم، صدور 6 هزار و 700 میلیارد تومان برگ تشخیص و قطعیت هزار و 900 میلیارد تومان از تشخیص‌های صادره مربوط به پرونده‌های بازرسی، شفاف‌کردن 8 هزار میلیارد تومان برگ تشخیص‌های صادره در سال‌های قبل و اجرای 302 عملیات بازرسی مالیاتی 181 قانون مالیات‌های مستقیم انجام شد .

نظارت بر تراکنش‌های مشکوک بانکی

صدور بیش از 17 هزار میلیارد تومان برگ تشخیص رسیدگی به تراکنش‌های مشکوک بانکی، پیگیری اصلاح و ارتقای سامانه دریافت، پالایش و بارگذاری ریزتراکنش‌های بانکی (بتیس) در خصوص ایجاد امکان انتقال سیستمی پرونده تراکنش‌های بانکی بین ادارات کل، واکشی سیستمی اطلاعات نتایج رسیدگی مالیاتی از سامانه‌های عملیاتی سازمان، امکان اصلاح سیستمی حساب‌های بانکی، اعمال قواعد جدید پالایش تراکنش‌های تکراری و انتقال بین حساب، استعلام اطلاعات هویتی مالکان حساب‌های بانکی، نمایش نسبت استعلام با حد آستانه تعریف‌شده، شناسایی و استعلام اشخاص حقیقی فاقد پرونده دارای گردش حساب با جمع بستانکاری بالا، استعلام ریز تراکنش 5 هزار و 153 شخص مشکوک به داشتن حساب اجاره‌ای و اشخاص اصلی مرتبط، شناسایی بیش از 200 صندوق قرض‌الحسنه دارای گردش بالکی بالا و دریافت اطلاعات سرجمع گردش حساب افراد دارای حساب در 100 مورد از این صندوق‌ها با هدف شناسایی افراد دارای فعالیت مالی بالا در صندوق و دارای گردش پایین در نظام بانکی نیز از جمله دیگر اقداماتی است که برای جلوگیری از فرارهای مالیاتی انجام شده است.

در همین حال در راستای تقویت ساختاری مبارزه با فرار مالیاتی در سازمان، سازماندهی مجدد واحدهای اجرایی بازرسی و مبارزه با فرار مالیاتی و پولشویی در ادارات کل کشور ‌ و تعیین 30 صنف برای بررسی تخصصی و ارائه روش‌های فرار مالیاتی، راهکارهای مقابله و مصادیق مهم انجام شد.

ساماندهی فهرست مؤدیان فاقد اعتبار مالیاتی

درج 221 مؤدی جدید در فهرست مؤدیان فاقد اعتبار مالیاتی، پالایش فهرست مؤدیان فاقد اعتبار مالیاتی موجود در تارنمای عملیات الکترونیکی مالیات بر ارزش افزوده، تهیه پیش‌نویس دستورالعمل نحوه شناسایی و مقابله با شرکت‌های مشکوک به کاغذی و معاملات صوری، تعامل با دبیرخانه ستاد هماهنگی و مبارزه با مقاصد اقتصادی جهت تصویب مصوبه پیشگیری و شناسایی شرکت‌های کاغذی و تعیین وظایف سایر دستگاه‌های اجرایی در این خصوص و استخراج اطلاعات مربوط به معاملات ثبت‌شده در سامانه صورت معاملات فصلی (موضوع ماده 169 قانون مالیات‌های مستقیم) توسط مؤدیان مالیاتی را با مؤدیان فاقد اعتبار مالیاتی، به ارزش معاملات مجموعاً هزار و 247 هزار میلیارد ریال (عملکرد (96 تا 99) و ارسال به ادارات کل جهت رسیدگی وفق مقررات بخشنامه‌های فوق و شناسایی مؤدیان واقعی به ادارات کل امور مالیاتی نیز در جهت ساماندهی مؤدیان فاقد اعتبار به سرانجام رسید.

رسیدگی به گزارش‌های مردمی فرار مالیاتی

پرداخت هدیه نقدی به 19 نفر از گزارش‌دهندگان فرار مالیاتی، ارسال اسامی پنج‌هزار و 676 پزشک دارای گزارش عدم استفاده از پایانه‌های فروشگاهی به سازمان نظام پزشکی و ادارات کل امور مالیاتی برای اقدامات تکمیلی از جمله تذکر کتبی، عدم شمول استفاده از تسهیلات تبصره ماده 100 قانون مالیات‌های مستقیم و بازدید میدانی، ارسال 250 مورد تخلف مأموران مالیاتی به دادستانی انتظامی مالیاتی اجرای 20 مورد بازرسی ماده 181 قانون مالیات‌های مستقیم، 12 مورد درخواست اجرای بازرسی، 12 مورد استعلام تراکنش‌های بانکی افراد و 6 مورد تشکیل پرونده برای مصادیق مورد بررسی و ارسال 2 هزار و 633 مورد گزارش‌های عدم استفاده از کارتخوان اصناف برای درج در پرونده و لحاظ در رسیدگی در راستای استفاده از ظرفیت مردمی برای جلوگیری از فرارهای مالیاتی انجام شده است.

طراحی و پیگیری راه‌اندازی سامانه جدید دریافت گزارش مردمی فرار مالیاتی با هدف مطابقت با دستورالعمل نحوه تشویق گزارش‌دهندگان فرار مالیاتی و نظارت بیشتر بر فرآیند بررسی گزارش‌های فرار مالیاتی، تهیه پیش‌نویس اصلاح دستورالعمل تشویق گزارش‌دهندگان فرار مالیاتی موضوع ماده 34 آیین‌نامه اجرایی ماده 219 قانون مالیات‌های مستقیم ، تهیه و ابلاغ شیوه‌نامه فرایند بررسی و رسیدگی به گزارش‌های فرار مالیاتی جهت وحدت رویه و تسریع در رسیدگی‌ها نیز در راستای جلوگیری از فرارهای مالیاتی انجام شد.

مالیات‌های تنظیمی برای جلوگیری از سوداگری

در ارتباط با اجرای مالیات تنظیمی و اخذ مالیات از فعالیت‌های غیر مولد و سوداگرانه با هدف کاهش جذابیت این فعالیت‌ها لازم به ذکر است؛ یکی از عواملی که باعث دامن زدن به شرایط نابسامان اقتصادی شده و منجر به تشدید تورم و تعمیق رکود می‌شود، عدم کنترل فعالیت‌های غیرمولد است که بازدهی بالای آنها هزینه فرصت سرمایه‌گذاری مولد را در اقتصاد بالا می‌برد.

بر این اساس وضع مالیات بر عایدی سرمایه به عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای مالیاتی مقابله با فعالیت‌های سوداگرانه مخرب در بازار دارایی‌ها از ابتدای دولت سیزدهم در دستورکار این وزارت قرار گرفت و وزارت متبوع در تدوین و پیگیری تصویب طرح مشارکت فعالی با کمیسیون اقتصادی مجلس داشته است.

این طرح به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده و در مرحله تأیید توسط شورای نگهبان است و امید است با اجرایی‌شدن این طرح، اجرای مالیات بر عایدی سرمایه زمینه بروز شوک‌های قیمتی در بازار دارایی‌های همچون املاک، خودرو، طلا و ارز به حداقل ممکن کاهش یابد.

وضع پایه‌های جدید مالیاتی و هدفمند کردن معافیت‌ها شامل پیگیری تصویب طرح مالیات بر عایدی سرمایه و بستر اجرایی آن و پیگیری تصویب لایحه اصلاح مالیات‌های مستقیم (شامل مالیات بر جمع درآمد و ساماندهی معافیت‌ها و مشوق‌های مالیاتی) در این راستا دنبال شد.

وضع، اصلاح و اجرای مالیات‌های مختلف جهت افزایش نقش تنظیمی مالیات در اقتصاد نیز شامل پیگیری تصویب طرح مالیات بر عایدی سرمایه و بستر اجرایی آن؛ پیگیری تصویب لایحه اصلاح مالیات‌های مستقیم (شامل مالیات به درآمد و ساماندهی معافیت‌ها و مشوق‌های مالیاتی)؛ برقراری ارتباط و سرویس‌های مختلف با دستگاه‌های بیرون از سازمان مانند استعلام اطلاعات مؤدیان با کد/شناسه ملی، پیاده‌سازی سرویس دریافت اطلاعات املاک و اسکان کشور (خانه خالی)؛تولید سامانه دریافت مالیات بر خانه‌های لوکس (موضوع بند خ تبصره 6 قانون بودجه 1400)؛ تولید سامانه دریافت مالیات بر خودروهای لوکس (موضوع بند ش تبصره 6 قانون بودجه 1400) نیز در کارنامه دو ساله دولت دیده می‌شود.

- تولید سامانه دریافت مالیات واحدهای مسکونی خالی از سکنه (موضوع ماده 54 مکرر قانون مالیات‌های مستقیم)

اصلاح مالیات بر درآمد تولید

علاوه بر این برای کاهش فشار مالیاتی بر بخش مولد، کاهش 7 درصدی نرخ مالیات اشخاص حقوقی مطابق قانون بودجه سال 1402 و کاهش 5 درصدی آن مطابق قانون بودجه سال 1401 و اعمال نرخ صفر مالیاتی برای انتقال سود تقسیم‌نشده شرکت‌های بورسی و فرابورسی و

- ایجاد بستر اعطای اعتبار مالیاتی به شرکت‌های دانش‌بنیان (دریافت فهرست اطلاعات هزار و 98 شرکت دانش‌بنیان از معاونت علمی فناوری رئیس جمهور؛ بارگذاری مصادیق فعالیت‌های دانش‌بنیان در سامانه یکپارچه مالیاتی و تقسیط حداکثری بدهی شرکت‌های دانش‌بنیان) انجام شد.