عصر اعتبار- کیفیت زندگی و روند تحولات مربوط به معیشت خانوارهای ایرانی در طول سالیان گذشته همواره یک مسیر مشخص را طی کرده است و آن هم فاصله بین هزینه و درآمد است. به بیان دیگر طی ۱۰ سال گذشته هر ساله خانوارهای ایرانی در تلاش برای تأمین تمام هزینههای ماهیانه و سالانه خود با مشکل مواجه بودهاند.
به گزارش پایگاه خبری«عصر اعتبار» به نقل از اقتصادآنلاین، آمارهای ارائه شده توسط بانک مرکزی و مرکز آمار ایران این مشکل اساسی را تأیید میکند. با این حال بیشترین فشار در دوره 10 سال گذشته در بازههای زمانی سالهای 90 تا 92 به خانوارهای ایرانی وارد شد. جایی که بر اثر سوء مدیریت در برقراری نظم و انضباط اقتصادی و به تبع آن بروز نابسامانی در بازارهای مختلف مالی، زمینه برای رشد سرسام آور هزینههای مصرفی و همچنین کاهش درآمد واقعی خانوارها فراهم شد و فاصله بین هزینه و درآمد خانوادههای ایرانی به حد اعلای خود رسید. موضوعی که با اعمال تحریمهای شدید علیه کشورمان به نحو فزایندهای تشدید شد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران ، با استقرار دولت یازدهم، روند توجه به بهبود شاخصهای معیشتی همچون نرخ تورم و سطح دستمزد و حقوق در کنار سامان بخشی به اقتصاد و ایجاد انضباط مالی در دستور کار قرار گرفت. تورم که رابطه تنگاتنگی با سطح معیشت و دخل و خرج خانوادههای ایرانی داشت و تا 40 درصد در آغاز استقرار دولت یازدهم نیز رسیده بود، گام به گام کنترل شد و در نهایت در تیر ماه 95 تک رقمی شد و هماکنون نیز به 8.3 درصد رسیده است. آمارهای بانک مرکزی نشان میدهد که در طول این سالها در نهایت تنها سال 94 بود که در هزینه و درآمد خانوار تعادل برقرار شد و به اصطلاح دخل و خرج خانوادهها به هم خواند.
بررسی وضعیت درآمد و هزینه خانوار در فاصله سالهای 90 تا 94
طبق اعلام بانک مرکزی در سال 1390 هزینه یک خانوار شهری کشور در سال 17 میلیون و 392 هزار و 600 تومان بوده که نسبت به سال قبلتر از آن 22.8 درصد افزایش نشان میداد. بنابراین یک خانوار ساکن در شهرها در آن سال ماهیانه یک میلیون و 449 هزار و 400 تومان هزینه داشته است. از سوی دیگر، درآمد خانوار در سال 90 با حدود 22.2 درصد رشد نسبت به سال قبل از آن به میزان 16 میلیون و 719 هزار و 700 تومان بوده که ماهیانه رقم یک میلیون و 393 هزار و 300 تومان بود. در این سال، سهم خوراک از کل هزینههای ماهیانه خانوار 24.9 درصد معادل 432 هزار و 670 تومان بود. در سال 91 رقم هزینه سالانه خانوار با 24.5 درصد رشد به 21 میلیون و 165 هزار و 400 تومان رسید که ماهیانه یک میلیون و 804 هزار و 500 تومان بود.
درآمد در این سال با حدود 25 درصد رشد به میزان 20 میلیون و 905 هزار و 900 تومان بود که ماهیانه یک میلیون و 742 هزار و 200 تومان بود. سهم خوراک در سال 91 از سبد هزینه خانوار در ماه 568 هزار و 410 تومان معادل 26.2 درصد کل هزینهها بوده است. روند افزایش هزینهها و درآمدها در سال 92 نیز ادامه یافت به نحوی که در این سال هزینه سالانه یک خانوار شهری به 28 میلیون و 446 هزار و 200 تومان معادل ماهیانه 2 میلیون و 370 هزار و 500 تومان رسید که در این سال هزینهها نسبت به سال 91 به میزان 31.5 درصد رشد یافته بود. 26.3 درصد کل هزینه خانوار در یک ماه مربوط به خوراک بود که رقمی معادل 747 هزار و 240 تومان بود. در عین حال، درآمدها در سال مورد بررسی 27 میلیون و 686 هزار و 700 تومان بود که ماهی 2 میلیون و 307 هزار و 200 تومان میشد؛ در عین حال درآمدها نیز 32.4 درصد رشد یافته بود.
تعادل هزینه و درآمد در سال 94 برای نخستین بار در 10 سال گذشته
استقرار دولت یازدهم و اتخاذ سیاستهای انضباط گرایانه اقتصادی هم در سطح بازارها و هم در سطوح مربوط به شاخصهای کلان اقتصادی موجب شد که امید ایرانیها برای بهبود معیشت افزایش یابد و در نهایت نتایج این سیاستها در سال 94 خود را نشان داد. در سال 93 هزینه سالانه هر خانوار شهرنشین 32 میلیون و 876 هزار تومان بوده که ماهیانه 2 میلیون و 739 هزار و 700 تومان با رشد 15.6 درصدی نسبت به سال قبل را نشان میداد. درآمدها در این سال با رشد 13.3 درصدی نسبت به سال قبل از آن، 31 میلیون و 382 هزار تومان بود که ماهیانه 2 میلیون و 615 هزار تومان بود. خوراک در سال 93 به میزان 24.6 درصد هزینه خانوار را تشکیل میداد که رقم آن معادل 808 هزارتومان بوده است. طبق اعلام بانک مرکزی، هزینه ناخالص سالانه یک خانوار به شکل اسمی در سال 94 معادل 35 میلیون و 265 هزار تومان بوده که این رقم در سال 93 معادل 32 میلیون و 875 هزار تومان گزارش شده است.
بنابراین در سال 94 طی یک ماه هزینه ناخالص هر خانوار ایرانی معادل 2 میلیون و 938 هزار تومان بوده که در سال 93 هر خانوار ایرانی 2 میلیون و 739 هزار تومان هزینه کرده است. در بخش مقابل، درآمد متوسط سالانه هر ایرانی در سال 94 معادل 35 میلیون و 258 هزار تومان و در هر ماه معادل 2 میلیون و 938 هزار تومان بوده است. این رقم در سال 93 معادل 31 میلیون و 393 هزار تومان بوده و در هر ماه هزینه هر خانوار معادل 2میلیون و 616 هزار تومان بوده است.
آمارهای موجود بانک مرکزی نشان میدهد دست کم از سال 83 تاکنون همواره درآمدها کمتر از هزینهها بوده است اما آمارهای سال 94 بیانگر آن است که برای نخستین بار درآمدهای ناخالص خانوارها از هزینهها پیشی گرفته است، این آمار کسری درآمد 7 هزار تومانی را نسبت به هزینهها نشان میدهد و البته بیانگر این است که وضعیت معیشتی خانوادهها در سال 94 نسبت به 93 بهتر شده است. .به این ترتیب در سال گذشته، با 3 میلیون و 866 هزار تومان افزایش درآمد، شکاف بین دخل و خرج خانوادهها کمتر شده است.
کاهش شدید نرخ تورم مواد غذایی
در عین حال یکی از شاخصهایی که ارتباط کاملاً مستقیمی با معیشت روزانه و سبد مصرف کالای خانوادههای ایرانی دارد، نرخ تورم مواد غذایی است. نرخ تورم مواد غذایی در طول چندین سال گذشته همواره روند افزایشی داشت و حتی در دوره 8 ساله دولت پیشین از 10.4 درصد به 53 درصد در سال انتهایی فعالیت خود رسیده بود و مردم همواره شاهد افزایش بیرویه قیمت مواد غذایی در بازههای ماهیانه و گاهی هم روزانه بودند. دولت یازدهم در مرداد ماه 1392 نرخ تورم 53.3 درصدی موادغذایی را تحویل گرفت اما توانست با انضباط مالی این نرخ را در سال 1393 به 9.1 درصد و در سال 1394 به 10.4 درصد کاهش دهد. این کاهش چشمگیر نرخ تورم مواد غذایی درنتیجه در تعادل بخشی به سبد هزینه و درآمد خانوار نقش مهمی داشته است.