به گزارش پایگاه خبری «عصر اعتبار» به نقل از ایران جیب، اقتصاد امریکا یکی از قدرتمندترین اقتصادهای دنیاست. از این رو استفاده از دلار به عنوان ارز اصلی در معاملات جهانی جای شگفتی ندارد. این روند از بعد از جنگ جهانی دوم و با قدرت گرفتن امریکا با همه فراز و نشیب‌ها تاکنون ثابت بوده و دست‌نخورده باقی مانده است. 3 دلیل را می‌توان به‌عنوان دلایل اصلی قدرتمند بودن دلار درنظر گرفت. با این 3 دلیل به‌خوبی می‌توان دریافت که چرا هیچ ارز دیگری به‌سرعت نمی‌تواند جای آن را بگیرد.

دلار یک ارز جهانی است

پس از جنگ جهانی دوم، کشورهای توسعه‌یافته جهان در ژوئیه 1944 (میانه تیر تا میانه مرداد 1323) طرحی را در منطقه برتن وودز در ایالت نیو همپاشیر امریکا کلید زدند که سرآغاز قدرت گرفتن دلار بود. در کنفرانس برگزارشده در برتون وودز که برای کشورهای امریکا و انگلیس اهمیت بیشتری داشت و حتی طرح‌هایی نیز برای آن آماده کرده بودند، علاوه بر تعیین یک نظام پولی یکپارچه برای جهان دو نهاد مهم مالی به نام‌های صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی ترمیم و توسعه که بیشتر به بانک جهانی معروف است نیز سربرآوردند. آنها دلار امریکا را به‌عنوان مرجع تمام ارزهای خارجی انتخاب کردند. توافقنامه «برتون وودز» در واقع یک نظام مالی بود که پایه آن طلا-دلار تعریف می‌شد. در این نظام مالی ارزش دلار براساس ارزش طلا و ارزش سایر ارزها بر پایه ارزش دلار تعیین می‌شد. تا اوایل دهه 1970 میلادی (ابتدای دهه 50) اوضاع خوب بود اما از آن پس تقاضای طلا از سوی کشورها به علاوه دلارهای‌شان و با هدف به کنترل درآوردن تورم آغاز شد. آنجا بود که ریچارد نیکسون، رئیس‌جمهوری وقت امریکا، به‌جای اینکه اجازه دهد سرمایه‌گذاران همه ذخایر طلای خود را خالی کنند، طلا و دلار را از هم جدا کرد. از آن تاریخ بود که دلار به ارز اصلی و مهم کل دنیا تبدیل شد.

دلار جایگزین «استاندارد طلا» شد

در اصل، دلار جای استاندارد طلا را گرفته است. استاندارد طلا یعنی زمانی که یک کشور ارزش پول خود را به میزان طلایی که در اختیار دارد، وابسته می‌کند. براین اساس هرکسی می‌تواند هر مقدار پول که در اختیار دارد به دولت بدهد و دولت در ازای آن پول به فرد از ذخیره طلای کشور، طلا بدهد. این روش البته اکنون دیگر به کار گرفته نمی‌شود. بسیاری از قراردادهای جهانی به‌ویژه قراردادهای نفتی با تکیه بر دلار بسته شده و در مرحله پرداخت نیز از این ارز استفاده می‌شود. بسیاری از کشورهای بزرگ مانند چین، هنگ‌کنگ، مالزی و سنگاپور ارزش ارز خود را به ارزش دلار گره زده‌اند. هرگاه دلار ضعیف باشد، سود صادرکنندگان این کشورها نیز ضعیف می‌شود. این کشورها همچنین ذخایر مالی زیادی از وزارت خزانه‌داری امریکا را در خاک خود نگهداری می‌کنند. در تئوری، آنها می‌توانند تمام این ذخایر را بفروشند و باعث زمین خوردن دلار شوند اما در عمل تاکنون چنین نکرده‌اند.

دلار همیشه پس از کاهش ارزش خود را بازیابی کرده است

ارزش دلار اوایل دهه 70میلادی (اوایل دهه 50)، ابتدای دهه 80 میلادی (اوایل دهه 60) و در فاصله سال‌های 1991 تا 1993 میلادی (دی 70 تا دی 72) کاهش پیدا کرد. در طول این چند دوره کاهش ارزش، پیش‌بینی‌هایی درباره سقوط این ارز جهانی شد و بسیاری از کشورها در پی آن بودند که ارز خود را از وابستگی به دلار برهانند. اما هیچ جایگزین واقعی برای دلار به عنوان ارز جهانی نبود و به همین دلیل سقوط دلار از مسند پادشاهی بر ارزهای جهان هیچگاه اتفاق نیفتاد.

آیا یورو می‌تواند جای دلار را بگیرد؟

این پرسش مهمی است. در سال 2007 میلادی (86-85) آلن گرین‌سپن، رئیس فدرال رزرو یا بانک مرکزی امریکا این بحث را مطرح کرد که یورو می‌تواند به‌عنوان ارز جهانی جایگزین دلار شود. در پایان سال 2006 میلادی (اواخر پاییز و ابتدای زمستان 85)، 25 درصد همه ذخایر ارزی خارجی موجود در بانک‌های مرکزی یورو بود که این عدد در مقایسه با 66 درصد ارزها به دلار، رقم به‌نسبت قابل‌ملاحظه‌ای به شمار می‌رفت.  از این گذشته، 39 درصد معاملات خارجی دو یا چندجانبه با یورو انجام شده بود که در مقایسه با 43 درصد معاملات انجام شده به دلار، رقم بسیار خوبی به‌شمار می‌آمد.در بسیاری از مناطق جهان، یورو در حال جایگزین شدن با دلار است. در همین راستا، اتحادیه اروپا اکنون به یکی از بزرگترین اقتصادهای جهان تبدیل شده است. حتی اگر در پیشانی‌نوشت یورو جایگزینی برای دلار نوشته شده باشد، این رویداد به‌تدریج و نه یکباره اتفاق خواهد افتاد. قدرتمند شدن یورو و نشستن این ارز به جای دلار باعث سقوط پول ملی امریکا نخواهد شد زیرا هیچکس علاقه‌مند این موضوع نیست یا به‌عبارت ساده‌تر کسی دنبال سقوط دلار نیست چراکه سقوط دلار می‌تواند اقتصاد جهانی را به‌طورکامل نابود کند.

همچنین امریکا بهترین مشتری برای بسیاری از کشورهاست. کشورهایی که باعث سقوط دلار می‌شوند، البته اگر بشوند، همان کشورهایی هستند که برای فروش محصولات‌شان روی امریکا به‌عنوان مشتری خوب حساب باز می‌کنند. بنابراین هیچ اراده‌ای برای کشاندن دلار به ورطه سقوط از خود نشان نمی‌دهند. دلیل دیگر برای کند بودن روند جایگزینی یورو با دلار، البته اگر این جایگزینی اتفاق بیفتد، بحرانی است که اکنون منطقه یورو به آن گرفتار شده است. این بحران باعث شده اتحادیه اروپا پی ببرد که اگر می‌خواهد به یکپارچگی پولی خود ادامه دهد باید اتحاد مالی و سیاسی خود را حفظ کند. آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان خواهان این یکپارچگی سیاسی و اتحاد مالی است اما دیگر اعضای اتحادیه اروپا نگاهی محتاطانه‌تری دارند. تسلط و سیادت آلمان در جنگ جهانی دوم نزدیک‌ترین خاطره‌ای است که در ذهن همه اعضای اتحادیه اروپایی باقی‌مانده است. پیشرفت اتحادیه اروپا در یکپارچه‌تر شدن، آینده قدرت یورو را نسبت به دلار تعیین خواهد کرد.