عصر اعتبار- شاخص بورس تهران در حالی امسال توانسته روند صعودی قابل قبولی را طی کند که بخش قابل توجهی از فعالان بازار از روند صعودی شاخص رضایت نداشته و نتوانستند همسو با شاخص، بازدهی کسب کنند؛ این در حالی است که در این مدت، حدود ۶۰ درصد رشد شاخص توسط ۸ شرکت بزرگ به دست آمده است.
به گزارش پایگاه خبری «عصر اعتبار» به نقل از عصر بازار، بازار سرمایه در حالی سال جاری را با رنگ و بوی متفاوتی نسبت به سالهای گذشته، تجربه کرده است که امسال پس از مدتها جنگ و جدال دولت و مجلس بر سر نرخ خوراک پتروشیمیها، سرآغازی بر تغییر روند شاخص بورس بود.
دی سرد 92
اوج این جدال در 16 دی ماه سال 92 به تصویر کشیده شد و ضربه بزرگی بر پیکره بازار سرمایه وارد شد که همچنان نیز رد آن بر پیشانی بازار سرمایه باقی مانده است. لمس قله 89 هزار و 724 واحدی توسط شاخص و سقوط آن از قله تاریخی و ورود بازار سرمایه به دوران رکود چند ساله، خاطرات تلخی است که پس از صعود بسیار شیرین شاخص در سال 92، در اذهان فعالان بازار سرمایه باقی مانده است.
به این ترتیب، برخی از گروهها پس از صعود به یادماندنی شاخص در سال 92، افتهای قیمتی سنگینی کردند که منجر به زیان بسیاری از فعالان اقتصادی شد. اما آنچه که مشخص است، سودهای کسب شده در بازار سرمایه در طول سال 92 آنچنان قابل توجه بود که اگر فردی قبل از سال 92 وارد بازار سرمایه شده بود، میتوانست با سود کسب شده، چند سال رکودی بازار را نیز تحمل کند.
با صعود شاخص در سال 92، تقریبا تمامی صنایع همپای شاخص رشد کردند و بسیاری از فعالان بازار (حتی افراد تازه کار) هم سودهای مناسبی کسب کردند. ارزش معاملات تا 800 میلیارد تومان در روز نیز افزایش یافته بود و پویایی خاصی در بازار سرمایه وجود داشت. یکی از دلایل رشد شاخص در سال 92، یکدستی در صعود شاخص بین گروههای مختلف بازار سرمایه بود. البته منظور این نیست که اگر شاخص رشد کند، باید تمام شرکتهای موجود در بازار سرمایه افزایش قیمت پیدا کنند، اما هدف این است که همگنی خاصی در روند صعودی شاخص وجود داشته باشد. همین موضوع سبب شد تا بررسی دقیقی را در خصوص افزایش شاخص در سال 96 انجام دهیم تا سهم هر یک از شرکتها را در افزایش میزان شاخص محاسبه و مورد بررسی قرار دهیم. به این ترتیب پس از بررسیها به نتایج جالبی دست یافتیم که قطعا برای خوانندگان جذابیتهای خاصی دارد.
ابتدا نگاهی کلی به روند شاخص بورس از سال 92 تا سال 96 خواهیم داشت تا نمایی کلی از روند طی شده توسط شاخص در اذهان تداعی شود.
همانطور که در شکل بالا مشاهده میشود، شاخص از اوایل سال 92 روند صعودی قدرتمندی را آغاز کرد و تا دی ماه سال 92 این روند ادامه داشت. اما پس از آن، شاخص وارد فاز اصلاحی چند ساله شد که در این مدت چند بار با خط اریب که مقاومت قوی برای شاخص محسوب میشود نیز برخورد داشت و به این خط حمایتی، واکنش نیز نشان داده است.
در روند صعودی شاخص از حدود 20 هزار واحد تا حدود 90 هزار واحد، تمامی گروهها در این روند صعودی سهیم بودند و به عبارتی، بسیاری از فعالان بازار در این روند صعودی توانستند سود کسب کنند. در انتهای سال 94 نیز به واسطه صعود گروه خودرو، شاخص بازار رشد قابل توجهی کرد که در آن صعود نیز برخی از گروهها توانستند حرکتهای صعودی قابل قبولی از خود برجای گذارند.
حرکت صعودی آخر شاخص بورس، به امسال مربوط میشود؛ سالی که شاخص بورس توانست از 77 هزار و 250 واحد، به 87 هزار و 890 واحد در تاریخ 17 آبان سال 96 برسد. به عبارتی رشدی 10 هزار و 640 واحدی را در کارنامه خود ثبت کرد. افزایش 14 درصدی شاخص بورس در سال 96 نویدی بر خروج بازار از رکود بود و بسیاری از تحلیلگران امید دارند تا در سال 96 شاهد شکست مقاومت 90 هزار واحدی شاخص بورس تهران باشند. اما، مشکلی که در این مسیر به وضوح قابل رویت است و دستیابی به این مهم را دشوار میکند، کمبود نقدینگی در بازار سرمایه است.
چرا سود سهامداران با شاخص رشد نمیکند؟
به این ترتیب، در حالی طی سال 96 شاخص بورس توانسته روند صعودی قابل قبولی را طی کند که بخش قابل توجهی از فعالان بازار از روند صعودی شاخص رضایت ندارند و نتوانستند همسو با شاخص، بازدهی کسب کنند.
همچنین گاهی برخی از پورتفوها در سال 96 با زیان همراه شده که دلیل زیان برخی از آنها، معاملات کوتاه مدت و صبور نبودنشان است. به عبارتی دیگر، برخی از فعالان که از بازدهی اندک بازار شکایت دارند، مشکل اصلی به خودشان باز میگردد که تاکید بر نوسان گیری داشته و معاملات روزانه یا بسیار کوتاه مدتی را انجام می دهند.
آنچه که از روند بازار سرمایه میتوان فهمید، این موضوع است که بازار سرمایه به سمت خریدهای بنیادی حرکت کرده و به سهامداران صبور سود میدهد. دوران نوسانگیری رو به اتمام بوده یا به سختی میتوان از نوسانگیری کسب سود کرد. مشکل بعدی که منجر شده است تا فعالان بازار سرمایه نتوانند بازدهی مناسبی کسب کنند، تحلیل غلطی است که بر روی سهام موجود در بازار انجام می دهند.
اما نکته حائز اهمیت، انتقاد افرادی است که باوجود انجام تحلیل درست، خرید سهام مناسب و سهامداری کردن، موفق به کسب بازدهی نشدند و همراه با شاخص سود نکردهاند. به همین بهانه تصمیم گرفتیم تا روند صعودی شاخص را با دقت خاصی بررسی کنیم که نتایج آن در ادامه آمده است.
6 غول بورس ایران
شاخص در سال 96 توانست 10 هزار و 640 واحد رشد کند و این در حالی است که باید دید چند درصد از صعود شاخص مدیون شرکتهای بزرگ بازار سرمایه است؟ قبل از پاسخ به این پرسش، ابتدا به بررسی انواع شرکتهای موجود در بازار سرمایه میپردازیم. برای این منظور شرکتهای موجود در بورس تهران که جامعه آماری ما را تشکیل می دهند را به شرکتهایی با بیش از 10 هزار میلیارد تومان سرمایه، شرکتهایی با یک تا 10 هزار میلیارد تومان سرمایه، شرکتهایی 100 میلیارد تا 1 هزار میلیارد تومان سرمایه و شرکتهایی با سرمایه کمتر از 100 میلیارد تومان سرمایه تقسیم میکنیم.
همانطور که در نمودار مشخص است، تعداد 6 شرکت بزرگ به نامهای صنایع پتروشیمی خلیج فارس، فولاد مبارکه اصفهان، ارتباطات سیار، مخابرات ایران، ملی صنایع مس ایران و سرمایه گذاری نفت و گاز تامین مجموعا با ارزش بازاری معادل 92 هزار میلیارد تومان، حدود 26 درصد از ارزش بازار را در اختیار دارند.
این در حالی است که کل ارزش بازار بورس تهران معادل 350 هزار میلیارد تومان است. همچنین شرکتهایی که کمتر از 100 میلیارد تومان سرمایه دارند و تعدادشان بیش از 110 شرکت است، تنها 2 درصد از ارزش بازار را تشکیل میدهند.
60 درصد رشد شاخص مدیون 8 شرکت
تا اینجا دلیل بازدهی اندک فعالان بازار تا حدودی روشن شد و حالا میخواهیم به بررسی تاثیر شرکتهای بزرگ بر شاخص بورس بپردازیم تا ببینیم که در روند صعودی 10 هزار و 740 واحدی شاخص، چه میزان از آن را شرکتهای بزرگ پوشش دادهاند.
همانطور که در تصویر بالا مشاهده میشود و طبق آماری که از شرکت "پردازش اطلاعات مالی نوآوران امین" دریافت شده است، حدود 60 درصد رشد شاخص بورس تهران توسط 8 شرکت انجام شده است که میتواند یکی از دلایل بازدهی منفی برخی از فعالان بازار باشد. به عبارتی از 10 هزار 740 واحد رشد شاخص در سال 96 معادل با 6 هزار و 333 واحد آن توسط 8 نماد بورسی صورت گرفته است.
شاخص S&P500 حتی از اپل هم تاثیر نمیگیرد
برای مقایسه با نمونههای تاثیر در شاخص در سطح جهانی، میتوان به سهام شرکت اپل اشاره کرد؛ این شرکت با دارا بودن 932 میلیارد دلار سرمایه بزرگترین شرکتی است که در شاخصS&P500 قرار دارد. این شرکت در ماه گذشته با رشدی 12 درصدی در قیمت سهامش که به دلیل فروش گوشی جدیدش در بازارهای مختلف دنیا رقم خورد، تنها توانست حدود نیم درصد شاخص را تکان دهد که این افزایش در شاخص نیز فقط به دلیل رشد قیمت سهام اپل نبوده است.
به عبارتی دیگر، شرکتهای بزرگ بسیاری در بورس نیویورک قرار دارد که میتوانند موازنه را در محاسبه شاخص برقرار کنند؛ در نتیجه میتوان تغییری در نحوه محاسبه شاخص ایجاد کرد تا تاثیرات چشمگیر یک نماد، در فرآیند محاسبه و شاخص تعدیل شود تا روند بازار با کسب سود بخش اعظم بازار همخوانی داشته باشد. از سوی دیگر، باید در گام اول مسئولان بورس تهران شرکتهای زیر 100 میلیارد تومان را از بورس به فرابورس انتقال داده و در قدم بعدی اقدام به پذیرش شرکتهای بزرگی کنند که بتواند موازنه قدرت ارزش شرکتها را در بازار سرمایه فراهم کند.
نویسنده: محمود احترامی، کارشناس شرکت الپری