به گزارش پایگاه خبری «عصراعتبار»، ریسک در هر صنعت اقتصادی، یک پدیده پذیرفته شده است؛ چرا که بدون ریسک، سرمایه‌گذاری و نبوغ در اقتصاد بی‌معنی خواهد شد. اما روش برخورد با ریسک و مدیریت آن موضوعی است که باید به‌درستی تبیین و بررسی شود و راهکاری در مقابل آن داشت. رئیس پژوهشکده بیمه معتقد است که صنعت بیمه مانند هر صنعت دیگری با چالش‌هایی مواجه است. یکی از مشکلات صنعت بیمه نداشتن نیروی انسانی متخصص کافی است. در مواردی ریسک‌ها به‌درستی شناسایی نشده‌اند و این موضوع منجر به هزینه‌های بسیاری برای شرکت‌های بیمه شده است. این مشکل منحصر به صنعت بیمه نیست و البته با برنامه‌ریزی درست و حساب شده می‌توان این مسئله را حل کرد. با امیر صفری، رئیس پژوهشکده بیمه ‌‌در این زمینه گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که آن را می‌خوانید:

آقای صفری، به نظر شما مدیریت ریسک و بیمه در صنعت حمل‌و‌نقل ایران که اتفاقا یکی از محورهای همایش امسال روز بیمه هم بود، با چه چالش‌هایی روبه‌روست؟
حمل‌ونقل در هر کشوری یکی از بخش‌های مهم و زیر‌بنایی توسعه ملی محسوب می‌شود، به طوری که متخصصان و اقتصاددانان معتقدند که بدون داشتن یک سیستم حمل‌ونقل پویا و پیشرفته، امکان دستیابی به اهداف توسعه اقتصادی میسر نخواهد بود. با توجه به رشد و توسعه تجارت جهانی و گسترش تعاملات کشورها با یکدیگر امروزه حجم وسیعی از جابه‌جایی کالا و مسافر شکل گرفته که به روش‌های مختلف زمینی‌، دریایی و هوایی انجام می‌شود، از این رو در این جابه‌جایی‌ها خسارت‌های زیادی ممکن است به وقوع بپیوندد که گاهی ممکن است سنگین و در برخی موارد فاجعه‌آمیز بوده و بر وضعیت اقتصادی صاحبان کالا و یا شرکت‌های حمل‌و‌نقل تاثیر بسیار زیادی داشته باشد، از این رو اگر برنامه‌های لازم برای مدیریت آنها متناسب با شرایط و زیر‌ساخت‌ها تهیه و اجرا نشده باشد مدیریت بحران را با مشکل مواجه می‌کند، در این راستا مدیریت ریسک در پروسه حمل‌ونقل امری لازم و ضروری است. مدیریت ریسک در این حوزه ضابطه‌ها و روش‌هایی را به‌دست می‌دهد که با استفاده از آنها می‌توان وظیفه آینده‌نگری را در ارزیابی، کنترل و تامین مالی خسارات وارده فراهم آورد و برخوردی نظام‌یافته با ریسک‌های این حوزه انجام داده است.
راهکارهای کاربردی و عملی برای استقرار مدیریت ریسک در صنعت حمل‌و‌نقل کشور چیست؟ جایگاه قانونی و نقش صنعت بیمه‌ها چیست؟
مدیریت ریسک، فرآیند یک تفکر سیستماتیک در مورد تمام ریسک‌ها قبل از وقوع آنها و ایجاد فرآیندهای ممانعت از وقوع ریسک‌ها و یا مینیمم‌کردن اثر آنها در صورت وقوع است. صنعت حمل‌و‌‌نقل را می‌توان به دوبخش حمل‌ونقل افراد و حمل‌ونقل کالاها تقسیم‌بندی کرد که هر دو خود به انواع هوایی، زمینی و دریایی تقسیم می‌شوند. از آنجا که ریسک‌های هر کدام از این بخش‌ها متفاوت است ملزومات مدیریت ریسک آنها نیز متفاوت است. اما برای استقرار یک سیستم مدیریت ریسک کارآمد نیاز به همکاری سازمان‌ها و نهادهای متفاوت مانند اداره راهنمایی و رانندگی و وزارت راه و شهرسازی است. یکی از راهکارها در مدیریت ریسک، بیمه است. به عبارتی تحت یک قرارداد بیمه‌ای، به ازای دریافت مبلغی تحت عنوان حق بیمه، ریسک از بیمه‌گذار به بیمه‌گر منتقل می‌شود. هم‌اکنون نیز صنعت بیمه بسیاری از ریسک‌های صنعت حمل‌و‌نقل را پوشش می‌دهد که از جمله آن می‌توان به رشته‌های بیمه شخص ثالث، بیمه حوادث، بیمه خسارت‌های وسیله حمل‌و‌‌نقل، بیمه باربری، بیمه کشتی اشاره کرد که همگی ریسک‌های بخش حمل‌و‌نقل را پوشش می‌دهند.
پژوهشکده بیمه در زمینه کاهش ریسک‌ها در این حوزه چه برنامه‌ها و یا حتی پژوهش‌هایی انجام داده و چه میزان از پژوهش‌ها از سوی شرکت‌های بیمه عملیاتی شده است؟
به طور کلی صنعت بیمه با تعیین ریسک فاکتورها، (عواملی که بر احتمال وقوع ریسک و یا شدت آن اثر‌گذارند) برای پذیرفتن ریسک حق بیمه تعیین می‌کند. تعیین اصولی ریسک فاکتورها به تعیین نرخ‌های منصفانه کمک می‌کند. (نرخ‌های منصفانه با توجه به میانگین خسارت‌ها محاسبه می‌شوند؛ نرخ منصفانه برای ریسک‌های بالاتر بیشتر و برای ریسک‌های پایین تر کمتر است ) زمانی که این ریسک فاکتور‌ها به درستی تعیین شوند و در تعیین حق بیمه‌ها لحاظ شوند بیمه‌گذاران در بلند‌مدت به سمت ایمنی بیشتر و تعدیل ریسک فاکتور‌های تعیین‌شده هدایت خواهند شد به این ترتیب بیمه می‌تواند به کاهش ریسک‌ها کمک کند. در همین راستا پژوهشکده بیمه، در موارد متعددی به تعیین این ریسک فاکتورها پرداخته است. برخی از نتایج این مطالعات به صورت یک طرح پژوهشی، کتاب یا گزارش در اختیار شرکت‌های بیمه قرار می‌گیرد و برخی از آنان نیز منجر به تصویب آیین‌نامه اجرایی می‌شود. به عنوان مثال، طرح‌های پژوهشی «رویه‌های متداول نرخ‌گذاری در بیمه شخص ثالث در سایر کشورهای دنیا و تعیین میزان دخالت نهاد ناظر بیمه‌ای و دولت»، «مطالعه فرم‌های پیشنهاد مشورتی در بیمه‌های باربری»، «مطالعه فرم‌های پیشنهاد مشورتی در بیمه‌های اتومبیل»‌، «مطالعه شرایط عمومی بیمه‌های باربری و ارائه پیشنهادهای اصلاحی»، «مطالعه عوامل ریسک و فاکتورهای موثر بر محاسبه حق بیمه در رشته بیمه‌های باربری» از جمله طرح‌هایی هستند که با ریسک‌های بخش حمل‌و‌نقل مرتبط هستند و شرکت‌های بیمه نیز همواره از این طرح‌ها استقبال کرده‌اند و در بسیاری از موارد نیز این طرح‌ها با نظرسنجی از مدیران شرکت‌های بیمه انجام شده است. آنها با توجه به صلاحدید و سیاست‌های خود از نتایج این تحقیقات استفاده می‌کنند.
آیا به نظر شما اگر شرکت‌های بیمه برای کاهش خسارت‌ها در این حوزه خود سرمایه‌گذاری کنند، مناسب نیست؟
به وضوح شرکت‌های بیمه از کاهش خسارت‌ها منتفع خواهند شد اما آنان در اغلب رشته‌های بیمه‌ای نمی‌توانند مستقیما وارد حوزه کاهش ریسک شوند، اگرچه آنان می‌توانند با نحوه تعیین حق بیمه‌های کمتر برای ریسک‌های با احتمال وقوع و شدت کمتر بیمه‌گذاران را به بالا بردن ایمنی فعالیت خود تشویق کنند. به عبارتی دیگر آنان می‌توانند با انتخاب درست ریسک‌ها، خسارت‌ها را کاهش دهند. اما به عنوان مثال بالا بردن ایمنی وسایل حمل‌و‌نقل و یا جاده‌ها برای شرکت‌های بیمه میسر نیست. همچنین ماهیت فعالیت شرکت‌های بیمه به گونه‌ای است که هر سرمایه‌گذاری به خصوص سرمایه‌گذاری‌های بلند‌مدت می‌تواند منجر به کاهش نقدینگی آنان شود و مشکلاتی را در پرداخت خسارت بیمه‌گذاران ایجاد کند. با این وجود در موارد خاص با انجام مطالعات دقیق می‌توان موضوع را مورد بررسی و اندازه‌گیری قرارداد.
چرا بیمه‌ها مسئولانه‌تر در این باب عمل نکرده و ریسک‌های آشکار را مدیریت نمی‌کنند؟ چه موانعی در این زمینه وجود دارد؟ و نقش پژوهشکده بیمه در این بین چیست؟
صنعت بیمه مانند هر صنعت دیگری با چالش‌هایی مواجه است. یکی از مشکلات صنعت بیمه نداشتن نیروی انسانی متخصص کافی است. در مواردی ریسک‌ها به‌درستی شناسایی نشده‌اند و این موضوع منجر به هزینه‌های بسیاری برای شرکت‌های بیمه شده است. این مشکل منحصر به صنعت بیمه نیست و البته با برنامه‌ریزی درست و حساب‌شده می‌توان این مسئله را حل کرد. پژوهشکده بیمه با برگزاری دوره‌های آموزشی متعدد برای کارشناسان و حتی مدیران صنعت بیمه و بهره‌گیری از اساتید مطرح بیمه در سطح بین‌المللی و برگزاری سالانه همایش بیمه و توسعه سعی می‌کند تا از ظرفیت‌های موجود در داخل کشور حداکثر بهره‌برداری را انجام دهد و همواره از اساتید و متخصصان بیمه در سراسر دنیا برای بالا بردن دانش بیمه کشور دعوت به همکاری کرده است. علاوه بر آن با حمایت از همایش‌های علمی و پژوهشی مرتبطی که توسط سایر سازمان‌ها و دانشگاه‌ها بر گزار می‌شود همواره تلاش کرده است تا در این مسیر گام بردارد.
درباره بیمه اتکایی در حوزه حمل‌و‌نقل چه قراردادهایی تاکنون منعقد شده و نحوه همکاری با بیمه‌های بزرگ خارجی چه کارهایی صورت گرفته است؟
بیمه حمل‌و‌نقل کالا یکی از روش‌هایی است که صاحبان بنگاه‌های تجاری و تجار به منظور سهولت و گسترش مبادلات تجاری از آن بهره می‌گیرند. این بیمه برخوردار از حمایت قانون بیمه، قانون تجارت، آیین‌نامه‌های شورای عالی بیمه و عرف جهانی است و متعهد به ایفای نقش مؤثر خود در مبادلات تجاری است. در زمینه بیمه‌های حمل‌و‌نقل اعم از زمینی،  دریایی و هوایی شرکت‌های بیمه تلاش می‌کنند تا ریسک مازاد بر سهم نگهداری خود را از طریق اتکایی اختیاری و قراردادی تحت پوشش قرار دهند. تا بخشی از ریسک بین بیمه‌گران اتکایی داخلی و خارجی توزیع شود. در خصوص آمار مربوط به عملیات اتکایی انجام شده در این حوزه و نحوه همکاری با بیمه‌گران بزرگ خارجی لازم به توضیح است که این آمار از طریق حوزه اتکایی و نظارت بیمه مرکزی در دسترس است و پژوهشکده بیمه آماری در این زمینه در اختیار ندارد.
پرریسک‌ترین بیمه در ایران چیست ؟
از بعد طریقه حمل جابه‌جایی کالا و بار در ایران و جهان به یکی از روش‌های حمل‌و‌نقل هوایی، دریایی و زمینی(جاده‌ای و ریلی) انجام می‌شود. در بین انواع حمل‌و‌‌نقل کالا ایمن‌ترین روش، حمل‌و‌نقل هوایی است و پر‌ریسک‌ترین نوع جابه‌جایی کالا روش جاده‌ای است.
از بعد نوع کالای حمل‌شده حمل مواد سوختی یا ترانزیت سوخت و مواد نفتی از سخت‌ترین و در عین حال پر‌ریسک‌ترین نوع حمل‌و‌نقل است.