عصر اعتبار- این روزها همه از «بیتکوین» میگویند؛ ارزی مجازی، پرابهام، گران و البته جذاب برای سرمایهگذاری. با این وجود اگر از کسانی که خرید و فروشش میکنند و یا آنهایی که در سودایش هستند، بپرسید آیا ارز دیجیتالی میتواند جای ارزهای رایج را بگیرد، حتما سکوت خواهید شنید. از طرفی قیمت صعودی و عجیب و غریب آن دلیل عمده جلب نگاهها به آن شده است با این حال بازهم هیچکس نمیتواند بگوید که آیا روند افزایشی قیمت این ارز پرطرفدار دیجیتالی همچنان رو به صعود خواهد بود یا نه.
به گزارش پایگاه خبری «عصر اعتبار»، بیتکوین اولین ارزی در جهان است که عاری از نظارت بانکهای مرکزی به سرعت در حال فراگیری است. بسیاری از تحلیلگران معتقدند بیتکوین یک تکنولوژی انقلابگونه است که اگر درست مدیریت شود، تحولاتی بزرگ در بازارهای ارز بهوجود خواهد آورد. با این وجود هنوز این ارز جدید گمنام باقی مانده و سرنوشت آن بسیار مبهم است؛ زیرا طی چند سالی که از ظهور آن میگذرد، جهتدهی به مسیر حرکت آن، برطرفکردن نواقص و شکلدهی به آینده آن هنوز پیشرفت زیادی نکرده است. بیتکوین هنوز در ابتدای راه است و سالهای اولیه هر تکنولوژی با ظرفیت بالقوهای که دارد صرف ایجاد زیرساختها میشود. در ایران نیز هرچند ارزهای دیجیتال مورد معامله قرار میگیرند و به نوعی مورد استقبال برخی اقشار جامعه قرار گرفته است، اما هنوز بانک مرکزی نیز همانند سایر بانکهای جهانی آن را به رسمیت نشناخته است. معاون فناوریهای نوین بانک مرکزی معتقد است: در مورد ارز دیجیتال هنوز هیچ یک از بانکهای مرکزی اظهار نظر صریح و محکمی نکردهاند و در بیانیهها و مصاحبهها صرفا به حزم و احتیاط در کاربری آنها اشاره شده است. البته لحنها بعد از صعود و نزول قیمت بیتکوین بیشتر منفی شده و حتی در اشاراتی آن را جزو مصادیق ارز یا پول شناسایی نمیکنند. با ناصر حکیمی، معاون فناوریهای نوین بانک مرکزی درباره سرنوشت و آینده این ارزها و نقش حاکمیتی و نظارتی بانک مرکزی آینده گفتوگو کردهایم.
جنابعالی همواره جزو کسانی بودهاید که از مواجهه با فناوریهای جدید به ویژه در حوزه پولی و بانکی استقبال کردهاید، آیا با توجه به اینکه اکنون مسئولیت مستقیم در این حوزه دارید و حتما با ملاحظات سیاستی و حتی سیاسی هم مواجهید، دیدگاهتان نسبت به گذشته تغییر کرده است؟ آیا همچنان معتقدید که باید با روی باز با موج نفوذ ارزهای دیجیتال برخورد کرد؟
موضوع ارزهای دیجیتال را باید از فناوری زیربنای آن یعنی زنجیره بلوک و دفاتر توزیع یافته تفکیک کرد. موضوع اخیر فناوری است، موضوع ارز دیجیتال محصول. در مورد ارز دیجیتال هنوز هیچیک از بانکهای مرکزی اظهار نظر صریح و محکمی نکردهاند و در بیانیهها و مصاحبهها صرفا به حزم و احتیاط در کاربری آنها اشاره شده است. البته لحنها بعد از صعود و نزول قیمت بیتکوین بیشتر منفی شده و حتی در اشاراتی آن را جزو مصادیق ارز یا پول شناسایی نمیکنند. موضع بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران هم خارج از این چارچوب نیست. اما در مورد فناوری باید به امکانات جدید زنجیره بلوک توجه کرد که به زعم من بیشتر در حوزه قراردادهای هوشمند و زیرساخت اعتماد تبلور پیدا میکند. از نظر من فناوری زنجیره بلوک اتفاقا در حوزه پرداخت کشور کمترین اثر و نفوذ را دارد، مگر در حوزه پرداختهای برونمرزی. چون اولا انرژیبر است و ثانیا به لحاظ کارایی و زمان پردازش با سامانههای متمرکز نظیر کارت نمیتواند رقابت کند.
توسعه ارزهای دیجیتال در دنیا و علاقهمندی ورود ایرانیان به این عرصه را چگونه ارزیابی میکنید؟ آیا شما هم مانند منتقدان معتقدید ورود به این عرصه نوعی قمار است؟
نوسانات قیمتی مخصوصا اگر رو به بالا باشد برای بخش مشخصی از سرمایهگذاران ریسکپذیر جذاب است، حتی اگر در مورد ماهیت و بنیاد افزایش قیمت آن اطلاعی نداشته باشند. بازارهای مالی مستعد چنین پدیدههایی هستند و بحث ارزهای دیجیتال هم از آن مستثنی نیست. نمیشود نامش را به ضرس قاطع قمار گذاشت؛ بیشتر ترجیح میدهم سرمایهگذاری پرریسک روی دارایی مبهم خطاب کنم.
همواره از بانک مرکزی به عنوان تثبیتکننده و موازنهکننده نام میبرند و اکنون هم متخصصان منتظر نقشآفرینی این بانک در حوزه بلاکچین هستند، در صورت امکان از برنامه خودتان و بانک مرکزی برای این موضوع سخن بگویید.
در حال حاضر پاسخ روشنی به این موضوع نمیتوان داد. گرچه هیاهو بر سر ارزهای دیجیتال ملی زیاد شده ولی باید صبر کرد و دید چه مشکل واقعی توسط اینها قرار است حل شود. ذات ارزهای دیجیتالی مانند بیتکوین غیرمتمرکز است و انتشار و کنترل آنها توسط بانک مرکزی یا نهاد رسمی نوعی تناقض را متبادر میکند.
برخی از منتقدان ساخت ارزهای مجازی مانند بیتکوین را حاصل برنامهریزی قدرتهای بزرگ برای فعالیتهای غیرقانونی و حتی پولشویی میدانند، نظر شما در این باره چیست؟
گرچه استفاده از موجودیتی نظیر بیتکوین برای فعالیتهای مشکوک به پولشویی ابزار مناسبی است، اما سند یا ادله محکمی برای این تئوری در دست نیست.
یکی از ویژگیهای بارز ارزهای مجازی اتکای آن به پرداخت الکترونیک است، آیا میتوان تصور کرد که آینده نظامهای پرداخت در ایران (ریالی) متاثر از این جریان قرار گیرد؟
بعید میدانم. فناوری موجود هم به لحاظ انرژی مصرفی و هم به لحاظ زمان پردازش نمیتواند با سامانههای متمرکز ملی در پرداختهای خرد رقابت کنند. اما در پرداختهای برونمرزی و پرداختهای تجاری و رقم درشت قضیه کاملا متفاوت است و پتانسیل قابل توجهی قابل مشاهده است.
نمایندگان مجلس و حتی سازمان بورس تعیین چارچوبهای قانونی برای ارزهای دیجیتال را منوط به نظر و تعیین مسیر از سوی بانک مرکزی دانستهاند، آیا در بانک مرکزی، معاونت یا بخش خاصی مسئول بررسی این موضوع شده است؟
موضوع از جنبههای مختلف در بخشهای اقتصادی، ارزی و فناوری بانک در حال بررسی است. کارگروهی هم برای جمعبندی تشکیل شده است.
آیا برای کسب تجربه و یا علاقه شخصی از ارزهای دیجیتال به ویژه بیتکوین خریداری کردهاید؟ به نظر شما آیا این حوزه میتواند محملی برای سرمایهگذاری باشد؟
خیر. آدم محافظهکار و کارمندی هستم که طالب سرمایهگذاری پرریسک نیستم.
این روزها چه در بین فعالان بازارهای مالی و چه صرافیها علاقهمندی زیادی برای خرید و فروش ارز مجازی به ویژه بیتکوین شکل گرفته است، توصیه شما به بازار و فعالان آن چیست؟
اول دانش کافی درباره ماهیت و کارکرد و دوم آمادگی برای مخاطره بالا. این پدیده به شدت مستعد کلاهبرداری توسط کسانی است که هیچ را به عنوان ارز دیجیتال میفروشند یا کلیدهای خصوصی را به سرقت میبرند. در کنار اینها برای یک شهروند عادی حزم و احتیاط فراوان توصیه میکنم.
اخیرا مشاهده شده است که برخی مدیران شرکتهای رسمی فعال در حوزه پرداخت رسمی و غیر رسمی به حیطه ارزهای مجازی وارد شدهاند، به طور مشخص دیدگاه شخصی و بعد رسمیتان با این بخشها چیست؟
موضع رسمی را بعد از جمعبندی نظرات حوزههای مختلف میتوانیم اعلام کنیم. الان کسی میگوید در مریخ طلا میفروشم. نه میشود گفت درست است و نه غلط.
پیشنهاد یا دیدگاهی که علاقهمند هستید رسانهها بیشتر به آن بپردازند، چیست؟
اطلاعرسانی و واشکافی موضوع برای مردم و کسانی که به هر دلیل به آن علاقه پیدا کردهاند و تنظیم متون به صورت ساده و قابل فهم. فناوری زنجیره بلوک و ارز دیجیتال پیچیده است و گیجشدن در مورد آن برای هر کسی عادی است.