به گزارش پایگاه خبری «عصر اعتبار» به نقل از دنیای اقتصاد, اثر تورم تولید بر تورم مصرف

بانک مرکزی جدیدترین گزارش شاخص بهای تولید‌کننده را در فروردین‌ماه سال‌جاری منتشر کرد. این گزارش که معمولا دو یا سه روز پس از گزارش شاخص بهای مصرف‌کننده منتشر می‌شد، این بار با تاخیری 10 روزه روی پایگاه اطلاع‌رسانی بانک مرکزی قرار گرفت. شاخص بهای تولید‌کننده، (PPI) که اکنون در بسیاری از کشورهای جهان تهیه و مورد استفاده قرار می‌گیرد، طبق تعاریف و مفاهیم به کار رفته در استانداردهای بین‌المللی، مقیاسی اسـت از تغییر قیمت کالاها و خدماتی که توسط تولیدکننده خریداری شده و پس از تولید محصول نهایی به فروش می‌رسد. بنابراین خروجی ایـن سیسـتم محاسـباتی، تغییـر در سـطح عمـومی قیمـت محصولات فروخته شده توسط تولیدکننده در مبدا فروش را اندازه‌گیری می‌کنـد و ورودی ایـن سیستم نیز تغییر در قیمت‌ها را در مورد کالاها و خـدمات خریـداری شـده توسـط تولیدکننـده، برای تکمیل مراحل مختلف تولید را مشخص می‌کند. این شاخص در ایران، روند تغییرات قیمت‌ها را از دیدگاه تولیدکننده و خریدار در بخش‌های مختلف اقتصادی مانند کشاورزی، ماهیگیری، صنعت، خدمات و... نشان می‌دهد و به‌عنوان نماگر پیش‌نگر (Indicator Leading) برای نشان دادن تغییرات تورم مصرف‌کننده محسوب می‌شود. کارشناسان معتقدند تورم تولید‌کننده، یک تورم سایه محسوب می‌شود که اگرچه در کوتاه‌مدت ممکن است دو روند متفاوت در نرخ تورم این دو وجود داشته باشد، اما در بلندمدت می‌توان گفت که مسیر حرکتی این دو یکسان خواهد بود؛ بنابراین با افزایش یا کاهش نرخ تورم تولید‌کننده می‌توان انتظار داشت که با یک وقفه زمانی، این روند به نرخ تورم مصرف‌کننده نیز منتقل شود.

کاهش تورم ماهانه و نقطه‌به‌نقطه
آخرین آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد شاخص بهای تولید‌کننده براساس سال پایه 1395، در فروردین‌ماه سال‌جاری به رقم 3/ 266 رسیده است. در نتیجه با توجه به این رقم نرخ تورم ماهانه شاخص بهای تولید‌کننده در اولین ماه سال‌جاری 3/ 0 درصد گزارش شده است، این روند در حالی است که این متغیر در اسفند سال قبل 5/ 1 درصد گزارش شده و از این حیث کاهش قابل‌توجهی در نرخ تورم ماهانه گزارش شده است. البته با توجه به تعطیلات نوروزی در ماه نخست و کاهش فعالیت‌های تولیدی، این روند تا حدودی قابل‌توجیه است. با این آمار نرخ تورم ماهانه، به کمترین سطح طی 10 ماه قبل از فروردین‌ماه رسیده است. در اردیبهشت ماه سال قبل، نرخ تورم ماهانه تولید‌کننده معادل صفر درصد گزارش شد.

همسو با کاهش نرخ تورم ماهانه، نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه شاخص بهای تولید‌کننده نیز روند نزولی را ثبت کرد، هر چند این کاهش کم دامنه‌تر بود. براساس آمارهای گزارش بانک مرکزی نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه شاخص بهای تولید‌کننده در فروردین‌ماه سال‌جاری به میزان 7/ 12 درصد گزارش شد، این در حالی است که این متغیر در اسفند‌ماه سال قبل 8/ 12 درصد گزارش شده بود. این دو آمار نشان می‌دهد روند نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه نسبت به ماه‌های قبل صعودی بوده است، زیرا به جز دو ماه اخیر، آخرین بار دی ماه سال 1393، نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه شاخص بهای تولید‌کننده در سطح 12 درصد گزارش شده است. برخلاف کاهش نرخ تورم ماهانه و نقطه‌به‌نقطه، نرخ تورم متوسط یا 12 ماهه در فروردین‌ماه روند صعودی را نسبت به ماه قبل ثبت کرده است. آمارها نشان می‌دهد نرخ تورم متوسط در فروردین‌ماه سال‌جاری، به رقم 8/ 10 درصد رسیده است. این رقم در اسفند‌ماه سال قبل 5/ 10 درصد ثبت شده بود. نرخ تورم میانگین در بهمن‌ماه سال قبل به سطح دو رقمی رسید. نرخ تورم میانگین، تغییرات شاخص بهای مصرف‌کننده در 12 ماه منتهی به یک ماه نسبت به مدت مشابه سال قبل است.

افزایش شکاف تورم تولید‌کننده و مصرف‌کننده
آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که شکاف نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه تولید‌کننده و مصرف‌کننده در فروردین‌ماه رشد کرده است. براساس این آمار، تفاوت این دو نرخ در فروردین‌ماه به رقم 8/ 4 درصد رسیده است. این رقم بیشترین شکاف طی یک سال و نیم اخیر بوده است. نکته قابل‌توجه این موضوع است که از مهر ماه سال 93 تا تیر ماه 96، نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه مصرف‌کننده بیشتر از تولید‌کننده بوده است، اما طی 9 ماه اخیر این روند تغییر کرده و نرخ تورم تولید‌کننده نسبت به مصرف‌کننده بیشتر شده است و این اختلاف در فروردین‌ماه به بیشترین مقدار رسیده است. به نظر می‌رسد که دو عامل در این روند اثرگذاشته‌اند؛ یکی نرخ ارز و دیگری نرخ سود. افزایش نرخ ارز در ماه‌های اخیر، باعث شده نرخ تورم تولید‌کننده روند افزایشی داشته باشد، اما به‌دلیل مثبت بودن نرخ سود واقعی بانکی، این اثرگذاری در نرخ تورم مصرف‌کننده با شدت کمتری احساس شود. در فروردین‌ماه سال‌جاری نرخ تورم متوسط مصرف‌کننده نیز در سطح 2/ 9 درصد قرار داشت که این موضوع نیز نشان می‌دهد شکاف میان نرخ تورم متوسط مصرف‌کننده و تولید‌کننده در فروردین‌ماه به رقم 6/ 2 واحد درصد رسیده است.

جزئیات تورم در گروه‌ها
گزارش شاخص بهای تولید‌کننده که از سوی بانک مرکزی منتشر می‌شود، براساس 708 قلم کالا و خدمات تولیدی در هشت گروه اصلی و سه گروه اختصاصی تقسیم‌بندی شده است. در این تقسیم‌بندی، کالاها و خدمات تولیدی در سه دسته‌بندی «کشاورزی، جنگلداری و ماهیگیری» (در این گزارش این گروه را به اختصار کشاورزی می‌نامیم)، «ساخت (صنعت)» و «خدمات» قرار می‌گیرند. در گزارش شاخص بهای تولید‌کننده، وزن هر یک از گروه‌ها، اهمیت آن را در محاسبه شاخص بهای تولید‌کننده مشخص می‌کند. در این محاسبات، ضریب اهمیت کل شاخص مساوی عدد 100 قرار می‌گیرد. به‌عنوان مثال گروه ساخت یا صنعت با ضریب اهمیت 52 واحد در حدود نیمی از وزن کل شاخص بهای تولید‌کننده را تشکیل می‌دهد. آمارها نشان می‌دهد که تورم ماهانه گروه صنعت به میزان 3/ 0 درصد و تورم نقطه‌به‌نقطه این گروه معادل با 4/ 15 درصد بوده است، بنابراین یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش نرخ تورم تولید‌کننده در ماه فروردین بالا بودن نرخ تورم صنعت بوده است. نرخ تورم ماهانه گروه کشاورزی، در فروردین‌ماه معادل 5/ 0 درصد و نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه این گروه نیز 2/ 13 درصد ثبت شده است. روندی که نشان می‌دهد تغییرات تورمی گروه کشاورزی و صنعت شبیه به هم بوده است. اما نرخ تورم، بخش خدمات کمتر از این دو گروه است. در فروردین‌ماه تنها 2/ 0 درصد به نرخ تورم ماهانه خدمات افزوده شده است، همچنین تورم نقطه‌به‌نقطه گروه خدمات در فروردین‌ماه سال‌جاری 3/ 8 درصد گزارش شده است. این موضوع نشان می‌دهد که عامل اثرگذار بر رشد تورم تولید‌کننده، از طریق تورم بخش کالایی بوده و تورم بخش خدمات در سطح تک رقمی حرکت می‌کند.