به گزارش پایگاه خبری«عصر اعتبار» به نقل از فارس، تحریم و ناجوانمردی‌های غرب در برخورد با کشورمان بخصوص در بحث علم و بخصوص در بخش پزشکی و دارویی مسأله‌ای است که عدم رعایت حقوق بشر از سوی دشمنان کشورمان را بیش از پیش به اثبات می‌رساند ولی از سوی دیگر نیز سبب شد تا کشورمان در بسیاری از حوزه‌ها به خودکفایی برسد.

این مسأله سبب شد تا مسؤولان هم توجه بیشتری نسبت به محققان ایرانی نشان دهند.

محققانی که با تلاش بسیار و با امکانات کم به جایگاهی رسیده‌اند که حتی به صادرات محصولات‌شان می‌اندیشند.

روابط عمومی ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری که در این حوزه به حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان می‌پردازد یکی از این شرکت‌های دانش‌بنیان موفق را معرفی کرد و ما در این زمینه با امیر فرشچی مدیرعامل یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان موفق کشورمان به گفت‌وگو نشستیم.

فارس: مسیر موفقیت‌تان را از آغاز شرح دهید.

فرشچی: اواسط سال 1388 گروهی از تحصیلکرده‌ها و متخصصان با تجربه صنعت بیوتکنولوژی دارویی دست به کار ایجاد مجموعه‌ای جدید و منحصر به فرد با هدف تحقیق، توسعه و تولید داروهای نوترکیب و بالاخص آنتی بادی‌های مونوکلونال دارویی زدند.

میانگین سن کارکنان این شرکت 31 سال و میانگین تحصیلات افراد نیز کارشناسی ارشد است.

ما افراد با تحصیلات بالا و جوان را انتخاب می‌کنیم، چرا که تجربه کار ما در جایی وجود ندارد و این صنعت در جایی تکرار نشده است، از این رو تلاش می‌کنیم افراد با ضریب هوشی و تحصیلات بالا را جذب کنیم و آن‌ها را بر اساس نیازهای واقعی صنعت تربیت کنیم.

کارمان را اینگونه آغاز کردیم و پس از مدتی این شرکت دانش‌بنیان در بازه محصولاتی که تولید کرد 70درصد سهم بازار را به دست آورد.

فارس: چه محصولاتی؟

فرشچی: محصولات ما آریوسون یا فاکتور هفت، آلتبرل با نام ژنریک اتانرسپت، زیتاکس با نام ژنریک ریتوکسیمب، آریوتراست با نام ژنریک تراستوزومب و استیوانت با نام ژنریک بواسیزومب بوده‌اند.

* کاهش 200 میلیون دلاری ارزبری از طریق محصول ایرانی

فارس: تولید این محصولات چه نقشی در بهبود بازار داشت؟
فرشچی: در آریوژن ارزبری را تا 200 میلیون دلار کاهش داده‌ایم و سال گذشته به تنهایی 20 میلیون دلار صادرات داشته‌ایم و 60 درصد کل صادرات داروی کشور از طریق دو شرکت آریوژن و سینا ژن صورت گرفته ‌‌‌است.

* با کارآفرینی نخبگان ایرانی را داخل کشور حفظ کردیم

فارس: در زمینه موضوعات دیگر چه کمک‌هایی به کشور داشته‌اید؟
فرشچی: به جرأت می توانم بگویم در هیچ کجای ایران شرکتی وجود ندارد که به اندازه شرکت ما این حجم از نیروی جوان را جذب کرده باشد، بیشتر افراد ما از کشورهای خارجی برای ادامه تحصیل یا کار دعوت شده‌اند اما تجربه به ما آموخته است اگر بتوانیم حداقل‌های اجتماعی و سبد رفاهی مناسب را فراهم کنیم می‌توانیم از نخبگان خودمان محافظت کنیم، در واقع ما در این شرکت سپر بزرگی برابر فرار مغزها ایجاد کرده‌ایم.

* هیچ تحریمی نمی‌تواند تولیدات ما را تحت تاثیر قرار دهد

فارس: در اقتصاد هم توانستید نقشی ایفا کنید؟
فرشچی: در تئوری اقتصاد مقاومتی که مقام معظم رهبری هم بر آن تأکید دارند، یک صنعت باید از دو فاکتور درون‌زا و برون‌گرا بودن برخوردار باشد.

درون زا بودن به این معنی که بتواند خلق دانش کند و این اتفاق به معنای تمام کلمه در شرکت آریوژنرخ می‌دهد.

دانش ما به طور کامل بومی است و هیچ تحریمی نمی‌تواند داروهایی را که ما تولید می‌کنیم تحت تاثیر قرار دهد. شرکت آریوژن از لحاظ تکنولوژی کاملا مستقل عمل می‌کند.
برون‌گرا بودن هم به این معناست که صنعت راکد نماند و متوقف نشود، با توجه به صادرات گسترده‌ای که داریم نشان می‌دهد شرکت ما در برون‌گرا بودن نیز موفق عمل کرده است.

فارس: در صادرات چقدر موفق بوده‌اید؟

فرشچی: ما موفق به صادر کردن دانش فنی مان به کشورهای مختلف دنیا شده‌ایم و آن‌ها در کشورهای خودشان بر روی دانش ما سرمایه گذاری می‌کنند که این اتفاق در ایران سابقه نداشته است، این موضوع باعث ایجاد توسعه پایدار و ضمانت صادرات محصولات شرکت ما به کشورهای مختلف دنیا می‌شود. همچنین از آن جا که بازار دارویی بیماران خاص روز به روز در حال توسعه است، برای کشورهای دیگر نیز این موضوع اهمیت دارد که بتوانند هزینه‌هایشان را کاهش دهند.

* ایران و ایرانی در اولویت فکری ما قرار دارد
فارس: چه مسائلی را در رأس امور خود قرار دادید که توانستید به این موفقیت‌ها دست یابید؟
فرشچی: مهم‌ترین دغدغه افرادی که در شرکت ما می‌خواهند کار کنند باید «ایران» باشد. مریض ایرانی، صنعت و اقتصاد ایرانی باید در اولویت آن‌ها باشد و توسعه سلامت کشور باید به عنوان یک فرهنگ در افرادی که در شرکت ما کار می کنند نهادینه شده باشد.

افرادی که ما انتخاب می‌کنیم حتما باید افراد برتر کشور باشند.

سطح انگیزشی افرادی که در شرکت ما کار می‌کنند باید بسیار بالا باشد چون افراد ما نیاز دارند تا تمام ذهن و تمرکز خودشان را معطوف به کارشان کنند.

افراد ما بعد از چهار سال که از کارشان می‌گذرد در رشته کاری خودشان مرجع می‌شوند و این موضوع در شرایط اقتصادی و کاری ایران بسیار برای آن‌ها مفید است.

* با معاونت علمی به زبان مشترک رسیدیم
فارس: شما با نهادهای دیگر علمی نیز در تعامل هستید؟

فرشچی: در میان تمام نهادها بالاترین میزان درک از کاری که ما انجام می‌دهیم از سمت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری صورت می‌گیرد. ما با این نهاد به زبان مشترک رسیده‌ایم و به هیچ عنوان مشکل ادبیاتی باهم نداریم.

امروزه در ایران پیدا کردن کسی که متوجه حرف‌های شما بشود واقعا سخت است! بعضی نهادها اصلا این فهم را ندارند که فقط درآمد صرف نمی تواند به عنوان تنها معیار عمل کند. به عنوان مثال اگر شرکتی 300 میلیارد فروش دارد لزوما با یک شرکت دیگر که 300 میلیارد فروش دارد ارزش افزوده برابری ندارند. در واقع صرفا فروش به تنهایی نمی‌تواند معیار خوبی برای دسته بندی شرکت ها و برند های مختلف باشد. باید فرهنگ و ریشه یک سازمان و اهداف آن را بررسی کرد.
فارس: در این باره بیشتر توضیح دهید.

فرشچی: منظور این است که باید این درک ایجاد بشود که اگر روزی دولت خواست هزینه کند روی آریوژن هزینه کند زیرا چیزی که آریوژن را به این جا رسانده است پول و سرمایه گذاری نبوده است.

یک رودی بوده است که اگر بخواهیم آن را از سرمنشا آن خشک کنیم از ایجاد 20شرکت دیگر مثل آریوژن جلوگیری کرده‌ایم. به نظر می رسد این درک در سازمان‌های دولتی به طور کامل وجود ندارد.
فشار اقتصادی بر نهاد های دولتی هم تاثیرگذار بوده است، وضعیت اقتصادی به گونه‌ای شده است که متاسفانه خیلی از نهادهای دولتی بیشتر به فکر جیب خودشان هستند. به عنوان مثال خیلی از داروهای بیماری خاص مثل سرطان که قبلا پوشش بیمه برای آن‌ها 90درصد بوده است در حال حاضر به 70درصد کاهش پیدا کرده است. آن 20 درصد را مردم باید از جیب خودشان بدهند.

همه هنر ما باید این باشد که بار اقتصادی از روی دوش مردم کمتر بشود. شرکت ما تلاش می‌کند دارویی را تولید کند که با نصف قیمت محصولات مشابه خارجی دقیقا همان کیفیت را نیز داشته باشد. ما که نمی توانیم باز هم قیمت‌مان را کاهش بدهیم. این جا دولت باید نقش تسهیل گری‌اش را اجرا کند.
فارس: با توجه به صحبت‌های شما، مشخص شد که شما نیاز به ورود دولت برای تسهیل‌گری دارید؛ موانع دیگری هم بر سر راه شما وجود دارد؟

فرشچی: از مشکلات دیگری که ما داریم این است که دولت برای مواد اولیه شرکت‌های دارویی ارز دولتی اختصاص می‌دهد اما تکلیف شرکت ما که مواد اولیه را خودش تولید می‌کند چه می‌شود؟

به عنوان مثال ما نیاز به فیلتر داریم. فیلتر که در این لیست قرار ندارد. در واقع یک بد فهمی ایجاد شده است که می خواهند به دارو کمک کنند در حالی که شرکت ما اصلا نیاز به این نوع کمک ندارد.

جنس کمکی که ما نیاز داریم متفاوت است و ما خودمان از طریق سلول ها و محیط کشت هایی که داریم مواد اولیه خودمان را تولید می کنیم.

از سوی دیگر بانک مرکزی از این موضوع شانه خالی می‌کند و می گوید این مسئله مربوط به وزارت بهداشت است. یک شرکتی مثل آریوژن در سال 20میلیون دلار هزینه تکنولوژیکی ارتباط با دنیا را دارد.

برای پروسه های پیشرفته ای که داریم نیازمند تست های خاصی هستیم. تست هایی که بر روی نمونه های حیوانی باید انجام بشود و هیچ کدام در ایران انجام نمی شود و باید کشور سوئیس برای ما انجام بدهد.

طبیعتا برای این کار نیازمند ارز هستیم. اما این ارز به ما تخصیص پیدا نمی کند. وزارت صنایع به ما گفته است حداکثر 100هزار دلار می تواند به ما اختصاص بدهد. در حالی که هزینه ما 20 میلیون دلار است. البته باید گفت در نهایت این هزینه در کشور 200میلیون دلار ارزش افزوده ایجاد می کند. در واقع هزینه کردن نیست بلکه سرمایه گذاری است.
آریوژن برای اولین بار در تاریخ داروسازی ایران اقدام به ثبت یک داروی خاص در اتحادیه اروپا کرده است که انجام این اتفاق نیاز به 35 میلیون دلار هزینه دارد و ما نمی‌دانیم این ارز را باید از چه جایی تامین کنیم. ضمن اینکه ثبت یک دارو در اتحادیه اروپا می تواند صادرات یک کشور را متحول کند و تا ده برابر افزایش بدهد. این رقم بسیار بزرگی است و می تواند یک سرمایه گذاری مطمئن به شمار بیاید.

دولت حتی اگر بحث های انسانی و کمک به بیماران را هم در نظر نگیرد این سرمایه گذاری می تواند بالاترین سود را برای کشور به ارمغان بیاورد.
از آن جا که ما یک شرکت خصوصی هستیم متاسفانه نهادی وجود ندارد که حامی شرکت ما باشد تا از طریق لابی‌های سیاسی مشکلات مان را حل کنیم.

هرچند جای شکرش باقی است که نهادی مثل معاونت علمی و فردی مانند سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رئیس جمهور هست تا دغدغه های ما را متوجه شود. متاسفانه در هیچ قسمتی از مجلس شورای اسلامی یا دولت صیانتی از شرکت‌های دانش بنیان برتر صورت نمی‌گیرد، طبیعتا این موضوع باعث می‌شود که امنیتی برای ادامه شرکت‌های دانش بنیان در این اوضاع اقتصادی وجود نداشته باشد.
زمانی که دارو به فروش می‌رسد تا وقتی که پول به دست ما می‌رسد حداقل یک سال به طول می انجامد. همین عامل به تنهایی می تواند یک صنعت را ورشکست کند. دلیل این امر آن است که در شرایط فعلی دولت و بیمارستان‌ها پولی برای پرداخت دارو ندارند. این روند به این معناست که شرکت‌های دانش بنیان دارند به دولت وام می دهند. در حالی که دولت باید به این شرکت‌ها وام بدهد!

انجام داده ایم از زمانی که مواد را خریداری می کنیم تا زمانی که پول آن به حساب ما برمی گردد حداقل دو سال به طول می انجامد. در واقع طبق نرخ سود بانکی 36درصد پول ما ارزش خودش را از دست می دهد. ضمن اینکه معافیت مالی شرکت ما نیز مثل یک اسلحه ای شده است که روی شقیقه ی ما قرار گرفته است و مدام می گویند امسال معاف هستید یا امسال معاف نیستید. همین موضوع به شرکت ما عدم ثبات تزریق می کند.
دغدغه دیگر ما سامانه‌های پر خطای موجود در گمرک است. ما یک مواد را خریداری کرده ایم و هزینه آن را با هر زحمتی که بوده پرداخت کرده ایم، اما به خاطر بی لیاقتی بعضی ها، مواد ما منقضی شده و از بین می رود، ما امسال مجبور شدیم برای تامین هزینه‌های معمول شرکت مثل حقوق کارکنان وام بگیریم و این اصلا برای شرکتی مثل آریوژن که قطعا در بین سه شرکت برتر دانش بنیان کشور قرار دارد مناسب نیست.

* راهکار خارج شدن از اقتصاد نفتی

حرف آخر؟

فرشچی: بزرگترین هدفی که من به عنوان مدیر این مجموعه به دنبال آن هستم تزریق امید در میان افراد خودمان است. قطعا اگر شرکت‌های دانش بنیان برتر در ایران از حمایت بهتری از سمت دولت و دیگر دستگاه ها برخوردار شوند، اقتصاد ما از وابستگی به نفت خارج می شود و می توانیم سهم بالایی در صادرات غیرنفتی به دست بیاوریم.