به گزارش پایگاه خبری «عصر اعتبار» به نقل از ایبِنا، مرکز پژوهش های مجلس با ارایه گزارش برآورد خط فقر 6 ماهه نخست سال 1397 اعلام کرد: برآورد خط فقر در تابستان 1397 نشان از کاهش قابل توجه قدرت خرید خانوار دارد. در حالی که در بهترین حالت درآمدهای خانوار در تابستان 1397 نسبت به بهار 1397 ثابت مانده، خط فقر مطلق برای یک خانوار چهار نفره در شهرستان تهران 300 هزار تومان افزایش یافته است. این رقم برای فقرا رقم قابل ملاحظه ای است و لزوم توجه به سیاست های حمایتی را می رساند.

برآورد خط فقر در سال های 1396 و 6 ماهه نخست سال 1397

با توجه به رشد قابل توجه شاخص قیمت مصرف کننده در تابستان 1397 و همچنین ادامه رشد آن در پاییز، انتظار می رود خط فقر در انتهای سال 1397 نسبت به سال 1395 افزایش قابل ملاحظه ای پیدا کند. مهم ترین دلایل این موضوع را می توان در رشد بیشتر شاخص قیمت گروه های خوراکی نسبت به سایر گروه ها در سال 1397 دانست.

بالاترین خط فقر ماهیانه برای شهرستان تهران در سال 1395 برای یک خانوار چهار نفره دو میلیون و هفتاد و شش هزار تومان محاسبه شده و در تابستان 1397 در حدود دو میلیون و هفتصد و بیست و هشت هزار تومان برآورد شده است. نکته قابل توجه اینکه خط فقر تهران تنها در تابستان 1397 نسبت به بهار 1397، در حدود سیصد هزار تومان برای یک خانوار چهار نفره افزایش داشته که این موضوع می توند نشان دهنده قرار گرفتن بیشتری در زیر خط فقر در سال 1397 به سال های قبل باشد.

با توجه به اینکه فقرا، نسبت به سایر افراد جامعه، سهم بیشتری از هزینه های خود را به گروه خوراکی تخصیص می دهند. پیش بینی می شود با رشد قابل توجه شاخص قیمت برخی گروه ها (نظیر گروه خوراکی) در سال 1397 نسبت به سال های گذشته، خط فقر نیز در ادامه سال 1397 با مقدار رشد بیشتری روبرو باشد. همچنین خط فقر معادل با شهریور ماه 1397 نیز محاسبه شد که برای شهرستان تهران، مقدار سرانه آن حدود 1050 هزار تومان و برای خانوار چهار نفره حدود 2850 هزار تومان برآورد شد.

بعد از تهران با اختلاف نسبتا زیادی (در حدود 900 هزار تومان برای یک خانوار چهار نفره) هشت شهرستان بزرگ کشور که جمعیت بالای یک میلیون نفر دارند، قرار گرفته اند. در این شهرستان ها خط فقر در تابستان 1397، یک میلیون و هشتصد و ده هزار تومان برای خانوار چهار نفره برآورد شده که نسبت به بهار 1397، افزایشی در حدود 300 هزار تومان داشته است. باید توجه داشت که 200 هزار تومان افزایش در هزینه سبد خط فقر، برای فقرا رقم بسیار قابل توجهی است زیرا به طور معمول مشاغل این گروه های دآمدی در دسته مشاغل با بهره وری پایین و با درآمد ثابت قرار داردکه به سختی افزایش درآمد در آنها رخ خواهد داد.

لزوم سیاست های حمایتی

افزایش قابل توجه نرخ تورم در سال 1397 باعث شده خط فقر و همچنین هزینه سبد مصرفی فقرا افزایش یابد. خط فقر در بهار 1397 نسبت به بهار 1396 در مناطق مختلف بین حدود 9 تا 11 درصد رشد داشته و این رشد برای تابستان 1397 نسبت به تابستان 1386 به حدود بین 22 تا 25 درصد رسیده است.

از طرف دیگر نکته قابل توجه آن است که خط فقر در تابستان 1397 نسبت به بهار 1397 نیز رشد قابل ملاحظه ای داشته، به طوری که برای مثال در شهرستان تهران، خط فقر در تابستان نسبت به بهار 11 درصد و در برخی دیگر از خوشه ها بیش از 13 درصد رشد داشته است. این در حالی است که طی این بازه زمانی به طور معمول درآمد خانوار در بهترین حالت ثابت است و یا حتی به واسطه از دست دادن شغل ممکن است با کاهش نیز مواجه شده باشد. بنابراین با توجه به رشد خط فقر و افزایش خط فقر در حالی که درآمد خانوار ثابت است، می توان انتطار داشت که درصد بیشتری از افراد جامعه به زییر خط فقر رفته باشند و نرخ فقر نسبت به رقم حدود 15 درصدی در سال 1395، با افزایش بیشتری مواجه شده باشد.

همچنین با توجه به روند فزاینده شاخص عمومی قیمت ها در حالی که پیش بینی می شود تا پایان سال 1397 نرخ تورم نقطه به نقطه به حدود بین 40 تا 50 درصد برسد، خط فقر در ماه های آینده دوباره افزایش خواهد یافت و پیش بینی می شود خانوارهای بیشتری به زیر خط فقر بروند.

در چنین شرایطی اجرای یک سیاست حمایتی هدفمند از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا محاسبات فوق تنها خط فقر مطلق را نشان می دهد، یعنی بیانگر حداقل نیازهای اساسی برای زندگی است و از اینرو افزایش تعداد فقرا، دارای مخاطرات جدی خواهد بود.

رقم خط فقر در کل کشور پراکندگی زیادی دارد. به طوری که برای مثال در شهرستان تهران خط فقر در حدود 3.5 برابر خط فقر در نقاط روستایی استان های قرار گرفته در خوشه زرد رنگ مناطق روستایی (استان سیستان و بلوچستان، کهگیلویه و بویراحمد و ایلام) است. این موضوع نشان می دهد که یک سیاست حمایتی یکسان نباید در کل مناطق کشور به اجرا گذشته شود.

در خصوص سیاست های حمایتی مانند افزایش حداقل دستمزد نیز باید توجه داشت که هر چند با توجه به افزایش قابل توجه قیمت ها در سال 1397 باید حداقل دستمزد در سال 1398 افزایش یابد، اما شایان ذکر است که اولا با توجه به پراکندگی قابل توجه خط قر در نقاط مختلف کشور، دستمزدها نیز باید در مناطق مختلف متفاوت باشد. به طوری که افزایش قابل توجه حداقل دستمزد در مناطقی که خط فقر پایینتری دارد ممکن است به علت تحمیل هزینه اضافی به کارفرما، موجبات اخراج کارگران را فراهم کرده و فقر بیشتری را به همراه داشته باشد.

ثانیا، رفاه از دست رفته خانوار در اثر افزایش قابل توجه نرخ تورم و همچنین بالا رفتن خط فقر، تنها از طریق دستمزدها قابل جبران نیست و الزام واحد های تولیدی به افزایش شدید دستمزد ها در شرایط فعلی کشور می تواند منجر به بدتر شدن وشعیت تولید و حتی تعطیلی واحد های تولیدی شود. بنابراین دولت باید بخش قابل توجهی از این رفاه از دست رفته را از طریق سیاست های حمایتی که بر خلاف سیاست حداقل دستمزد تنها شامل شاغلان نشده و بیکاران را نیز در بر دارد جبران کند.