به گزارش پایگاه خبری «عصر اعتبار» به نقل از ایبِنا، معاونت بررسی های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران در گزارشی درباره دستگاه های خودپرداز بانک ها در ایران و جهان نوشته است: ارزش تراکنش های بانکی (به جز بانک صادرات) از طریق دستگاه های خودپرداز نیز 61 درصد متعلق به بانک های دولتی و 38 درصد متعلق به بانک های غیردولتی بوده است.

آمارها نشان می دهد اگرچه در میان بانک ها، بانک ملی ایران بیشترین تعداد دستگاه خودپرداز و بیشترین ارزش تراکنش خودپرداز را دارد اما تعداد خودپردازها به ازای هر شعبه بانک، در بانک های دولتی از جمله بانک ملی در مقایسه با برخی بانک های غیردولتی، نسبتا پایین است.

در این گزارش آمده است که در شهریورماه 1397 در مجموع 52 هزار و 282 دستگاه خودپرداز بانکی در سراسر کشور فعال بوده که نسبت به شهریور سال قبل، 9.5 درصد افزایش یافته است. در این مدت 399 میلیون تراکنش بانکی به ارزش 1028.5 میلیارد ریال در کل کشور انجام شده است.

نموارهای زیر تعداد دستگاه های خودپرداز و تراکنش های آنها را در میان بانک های مختلف مقایسه کرده اند.

براساس نمودار1، بانک ملی به عنوان بانک دولتی با 7767 خودپرداز در کل کشور، بیشترین تعداد دستگاه های خودپرداز یا ATM را در میان سایر بانک ها به خود اختصاص داده به طوری که 14 درصد از خودپردازهای کل کشور متعلق به بانک ملی است. پس از آن بانک صادرات ایران که جزء بانک های غیردولتی ایران است با 5.1 هزار دستگاه خودپرداز (سهم 9 درصدی) رتبه دوم را به خود اختصاص داده است.

براساس آمار بانک مرکزی ایران، بیشترین تعداد دستگاه های خودپرداز بانک ملی به ترتیب در استان های تهران (1395 دستگاه)، خراسان رضوی (506 دستگاه) و اصفهان (448 دستگاه) است. بیشترین تعداد دستگاه های خودپرداز بانک صادرات نیز به ترتیب متعلق به استان های تهران (953 دستگاه)، اصفهان (515 دستگاه) و خراسان رضوی (399 دستگاه) است.

در شهریور 1397، بانک ملی با 29.3 هزار میلیارد تومان تراکنش در مجموع بیشترین میزان تراکنش از طریق دستگاه های خودپرداز را در میان سایر بانک ها از آن خود کرده است. پس از بانک ملی، بانک ملت با 14.4 هزار میلیارد تومان تراکنش در جایگاه دوم قرار دارد (نمودار 2).

در میان استان های مختلف نیز، بیشترین ارزش تراکنش انجام شده از طریق خودپردازهای بانک ملی به ترتیب در استان های تهران (5.7 هزار میلیارد تومان)، اصفهان (2.2 هزار میلیارد تومان) و خراسان رضوی (1.8 میلیارد تومان) بوده و بیشترین ارزش تراکنش از طریق خودپردازهای بانک ملت نیز متعلق به استان های تهران (2.7 هزار میلیارد تومان)، خراسان رضوی (1.1 هزار میلیارد تومان) و فارس (1.1 هزار میلیارد تومان) بوده است.

نمودار 3 تعداد دستگاه های خودپرداز بانک ها را به ازای هر شعبه به ترتیب بیشترین دستگاه خودپرداز در بانک ها نشان می دهد. براین اساس بانک ملی (با 3.275 شعبه در سراسر کشور) به ازای هر شعبه موجود در کشور 2.4 خودپرداز بانکی وجود دارد. در بانک های دی و سامان تعداد خودپردازها به ازای شعب موجود آنها از سایر بانک ها بیشتر است. برخلاف آنچه به نظر می رسد در برخی بانک های دولتی از جمله ملی، مسکن و کشاورزی تعداد خودپردازها با توجه به تعداد شعب بانکی نسبتا پایین است.

مطابق نمودار4، در شهریورماه 1397 تعداد دستگاه های خودپرداز در بانک های دولتی 15 هزار و 169 دستگاه و در بانک های غیردولتی 15 هزار و 807 دستگاه بوده است. در واقع با وجود اینکه تعداد بانک های دولتی بسیار کمتر از بانک های غیردولتی است( 7 بانک دولتی در مقابل 23 بانک غیردولتی)، 45 درصد دستگاه های خودپرداز بانکی متعلق به بانک های دولتی و 47 درصد متعلق به بانک های غیردولتی است.

براساس نمودار 5، ارزش تراکنش های انجام گرفته از طریق دستگاه های خودپرداز در شهریورماه 1397 در بانک های دولتی حدود 407 هزار میلیارد ریال بوده و در بانک های غیردولتی (به جز بانک صادرات) حدود 258 هزار میلیارد ریال بوده است.

تعداد خودپرداز بانکی به ازای هر 100 هزار نفر جمعیت بزرگسال (15 ساله و بالاتر) در ایران و سایر کشورها

براساس آخرین آمار بانک جهانی در سال 2017، به ازای هر صد هزار نفر جمعیت بزرگسال جهان تعداد 43.5 دستگاه خودپرداز وجود دارد. در این میان، کشور کانادا با 227.8 دستگاه به ازای هر صد هزار نفر بزرگسال، بیشترین دستگاه خودپرداز را دارد و کشورهای سن مارینو 182.9 دستگاه، پرتغال 168 دستگاه و فدراسیون روسیه 163.9 دستگاه از این منظر در رتبه های بعدی قرار دارند.

کمترین تعداد دستگاه خودپرداز به ازای هر صدهزار نفر جمعیت بزرگسال نیز در کشورهای سودان جنوبی (0.4 دستگاه) و افغانستان (1.3 دستگاه) است. نمودار 6 تعداد دستگاه های خودپرداز را در میان ایران و برخی کشورهای منتخب نشان می دهد:

بررسی تعداد خودپردازهای بانکی برحسب درآمد کشورها در سال 2017 نشان می دهد تعداد خودپرداز (به ازای هر صدهزار نفر جمعیت بزرگسال) در کشورهای با درآمد بالا نسبت به سایر کشورها بیشتر است. برحسب منطقه نیز در آمریکای شمالی نسبت به سایر مناطق در دنیا تعداد خودپردازها (به ازای هر صدهزار نفر جمعیت بزرگسال) بیشتر است. تعداد خودپردازهای بانکی (به ازای هر صد هزار نفر جمعیت بزرگسال) در ایران، از خاورمیانه و شمال آفریقا بالاتر است. در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا این تعداد 40.7 است در حالی که این رقم برای ایران 76.5 است.

انجمن معاملات امن اروپا (EAST) تخمین زده است که تا نیمه نخست سال 2018 در مجموع حدود 414 هزار دستگاه خودپرداز بانکی در اتحادیه اروپا وجود دارد که نسبت به مجموع تعداد آن در سال 2017، حدود 0.2 درصد افزایش یافته است. هرچند تعداد دستگاه های خودپرداز در بسیاری از کشورها کاهش داشته اما افزایش دستگاه های خودپرداز غیربانکی این تعداد را ثابت نگه داشته است. در میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا، کشورهای انگلیس، آلمان و فرانسه بیشترین تعداد دستگاه های خودپرداز را به خود اختصاص داده اند.

همچنین مطابق آمارهای EAST تعداد خودپردازها به ازای هر 10 هزار نفر جمعیت در کشورهای اروپایی محاسبه شده که بین 11.2 تا 2.8 متغیر است. این عدد برای ایران در شهریور 97 برابر با 6.9 است.