به گزارش پایگاه خبری «عصر اعتبار» به نقل از خبرگزاری صدا و سیما، آنطور که بانک مرکزی اعلام کرده در این جلسه با تصمیم هیئت مدیره مقرر شد همه صرافی‌های مجاز و بانک‌های عامل از درگاهی که متعاقبا اعلام می‌شود، نسبت به دریافت کد کارگزاری بازار متشکل ارزی اقدام کنند.
اما بازار متشکل ارزی چیست و قرار است چه نقشی در مبادلات ارزی کشور داشته باشد؟
در یک کلام بازار متشکل ارزی، یک بازار عمده فروشی نقدی ارز در تهران است. دراین بازار که باسازوکاری نظیر بازار سرمایه عمل خواهد کرد همه صرافی‌های مجاز و بانک‌های عامل با دریافت کد کارگزاری وارد بازار شده و معاملات خود را انجام می‌دهند. اما تفاوت این بازار با بازار سرمایه در این است که معاملات بازار متشکل ارزی یک بازار عمده فروشی، آنی و بصورت نقدی خواهد بود؛ بنابراین معاملات در بازار متشکل ارزی آتی یا فردایی نیست.
در واقع این همان کاری است که هم اکنون نیز صرافی‌ها آن را انجام می‌دهند؛ بنابراین بازار متشکل ارزی یک سازوکار جدید ارزی نیست و نمی خواهد نرخ جدیدی برای ارز خلق کند. بلکه این بازار، معاملات فعلی ارزی در صرافی‌ها و بانک‌های عامل را نظام‌مند خواهد کرد.

در این بازار صرافان مجاز پس از فعالیت روزانه و شفاف، بدهی و بستانکاری خود را درآن تهاتر می‌کنند و درصورت وجود باقیمانده تهاتر، آن را در بازار خرده فروشی عرضه خواهند کرد؛ بنابراین وجود این سازوکار نظام‌مند علاوه بر ایجاد شفافیت در مورد معاملات ارزی و فعالیت صرافان، اطلاعات مفیدی از عملکرد بازار در اختیار بازارساز قرارخواهد داد تا براساس آن تصمیم گیری کند.
به عبارت دیگر بازار متشکل ارزی، بستری را ایجاد خواهد کرد که امکان معاملات رو در رو و کاملا شفاف درآن وجود دارد و به ازای این شفافیت، نیاز ارزی برای معاملات صرافی‌ها تامین خواهد شد. در بازار متشکل ارزی، کل بستر تسویه که بزرگترین جز معاملاتی است، در یک بستر شفاف و قانونمند پیش می‌رود و شفافیت در خروجی‌ها و نه عملیات تسویه صرافی‌ها، مشاهده می‌شود؛ بنابراین هم معامله گران و هم بازارساز، اشراف کاملی بر تمامی معاملات انجام شده خواهند داشت وآن‌ها را قادر خواهد کرد بر اساس فضای موجود در بازار فعالیت خود را تنظیم کند.

البته بازار متشکل ارزی با سامانه سنا متفاوت است. زیرا در سامانه سنا هر تک معامله‌ای که در خرده فروشی انجام می‌گیرد در آن ثبت می‌شود و عملا یک بازار تسویه نیست. درحالی که دربازار متشکل ارزی معاملات عمده انجام می‌شود و اصل بر تهاتر است که درآن فعالان بازار عمده ارز‌های مورد نیازخود را در نقش بدهکار و بستانکارباهم تهاتر می‌کنند و در آخر روز باهم تسویه می‌کنند؛ اگرچه این بازار با سازو کار بورس عمل می‌کند و در واقع صرافان درنقش کارگزار عمل می‌کنند، اما این بازار به دلیل معاملات نقدی و غیر فردایی متفاوت از بازار سرمایه بوده و بیشتر این بازار نزدیک به ساختار تسویه است.
به هر حال تشکیل بازار متشکل ارزی جدا از ایجاد شفافیت در معاملات عمده ارزی، می‌تواند نتایج مثبتی برای اقتصاد کشور به همراه داشته باشد. اول از همه اینکه تصمیم گیری درباره نرخ ارز به داخل ایران منتقل می‌شود و از این پس دیگر صرافی‌های دبی یا استانبول و حتی بازار‌های کوچکتری نظیر اربیل عراق و هرات افغانستان نمی‌تواند نقش مهمی در تعیین نرخ ارز در ایران داشته باشد.

هم اکنون اگرچه به دلیل تحریم‌های یکجانبه آمریکا و همراهی امارات با این تحریم ها، حجم مبادلات ارزی ایران از طریق دبی کاهش محسوسی یافته، اما با این وجود نگاه فعالان بازار ارز برای تعیین نرخ همچنان به بازار دبی و نرخ حواله درهم است؛ بنابراین بازار متشکل ارزی این امکان را فراهم خواهد کرد تا، ساز و کار محاسبه نرخ ارز براساس معاملات صرافی‌های دبی و نرخ حواله درهم را تغییر داده و مرجعیت تعیین نرخ ارز را به تهران منتقل کند.
اگرچه رخ دادن چنین اتفاقی نیازمند زمان است و نباید انتظار داشت فعالان بازار و به ویژه نوسان گیران به سرعت به بازار متشکل ارزی در تهران روی خوش نشان دهند، اما دست کم در شرایط فعلی تشکیل بازار متشکل ارزی تهران می‌تواند بهترین جایگزین و البته کارامد‌ترین سیاست گذاری برای تغییر تدریجی مرجعیت تعیین نرخ ارز از دبی به تهران باشد. زیرا که ساعت کاری تهران از دوبی جلوتر است و این شانس وجود دارد که نرخ در تهران زودتر تولید شود. درچنین شرایطی حتی اگر دبی در برابر تاثیرپذیری از نرخ تهران مقاومت کند لااقل ناچار خواهد بود در محاسبات خود نرخ تهران را نیز لحاظ کند.

این دستاورد به نوبه خود می‌تواند نقش بانک مرکزی به عنوان بازارساز اصلی دربازار ارز داخلی را تقویت کند. ازانجاکه بانک مرکزی به ویژه در نوسانات ارزی همواره با این تهدید مواجه بوده که طرف‌های بیرونی و داخلی می‌توانستند بصورت لفظی و با انجام معاملات کم عمق، نرخ ارز را افزایش داده یا دست کم جو روانی بازار را به نفع خود تغییر دهند، بازار متشکل ارزی، به عنوان آیینه‌ای تمام نما از شرایط ارزی کشور می‌تواند این قدرت را به بانک مرکزی بازگرداند که هرآن تصویری که نیاز داشته باشد از بازار ارز کشور به بیرون منعکس کند. به عبارت دیگر در بازار متشکل ارزی بانک مرکزی قادر خواهد بود به صورت پیوسته، شفاف، قانونی، مؤثر و مستقیم در بازار ارز مداخله کند؛ بنابراین ازاین پس بانک مرکزی ناچارنخواهد بود برای بازارسازی متوسل به عرضه ارز در کف خیابان، آن هم از طریق عوامل انسانی شود که تجربه نشان داده این روش بعضا موجب رانت و مفاسد مختلف شده است؛ بنابراین بازار متشکل ارزی و تشکیل آن می‌تواند ثبات و آرامش را به بازار ارز بازگرداند یا دست کم این بازاررا شفاف و قابل پیش بینی سازد.