عصر اعتبار- صنعت بیمه به عنوان یکی از اضلاع نظام مالی در سال ۹۸ اقداماتی را در جهت افزایش ضریب نفوذ بیمه، گسترش بیمههای زندگی و فرهنگسازی انجام داد و برای اولین مجوز انتشار اوراق بهادار بیمهای را بدست آورد.
به گزارش پایگاه خبری «عصر اعتبار»، در طول یک دهه گذشته (1388 تا 1397) ضریب نفوذ بیمه از حدود 1.2 به 2.38 رسیده است. این امر بدان معناست که این صنعت از رشد سالانه 8 درصدی برخوردار بوده که از رشد اقتصادی کشور بالاتر است. با وجودی که میانگین رشد سالانه صنعت بیمه از میانگین رشد اقتصادی کشور بیشتر است اما همچنان ایران از نظر ضریب نفوذ بیمه در مقایسه با کشورهای دنیا عقبتر است.
ضریب نفوذ بیمه در دنیا به طور میانگین 6 درصد و برای کشورهای پیشرفته 7 درصد است. این موضوع نشان میدهد همزمان با وضعیت نه چندان مناسب ایران در ضریب نفوذ بیمهای اما ظرفیت بالقوهای برای رشد و توسعه این صنعت در داخل کشور وجود دارد.
براساس اعلام حمید کردبچه رییس پژوهشکده بیمه، در صورتی که ایران الگوی رشد 8 درصدی صنعت بیمه خود در طول یک دهه گذشته را ادامه دهد، در سال 1400 ضریب نفوذ بیمه در ایران حداکثر 2.7 درصد خواهد بود که البته با هدف تعیین شده 7 درصدی در برنامه ششم توسعه فاصله چشمگیری دارد.
ایران برای رسیدن به رقم 7 درصدی ضریب نفوذ در کشورهای پیشرفته، باید رشد 8 درصدی صنعت بیمه خود را برای 15 سال آینده ادامه دهد یا اینکه رشد 8 درصدی خود را به طور فزایندهای افزایش دهد.
بیمه مرکزی در سال 98 برای بهبود ضریب نفوذ بیمه دست به اقداماتی زد و تلاش کرد تا افزایش ضریب نفوذ را از مسیر گسترش بیمههای زندگی دنبال کند. در حال حاضر سهم بیمههای زندگی از کل پرتفوی 65هزار میلیارد تومانی حق بیمه تولیدی تنها 14 درصد است که انتظار میرود با برنامهریزی بلندمدت و بتدریج این سهم افزایش یابد.
نهاد ناظر بیمهای کشور همچنین اقدامات دیگری را در راستای جلوگیری از نرخشکنیهای غیرفنی و نظارت بیشتر بر شرکتها، فراهم ساختن زمینه برای واگذاری بخشی از اختیارات نظارتی به سندیکای بیمهگران و انجمن حرفهای صنعت بیمه، تصویب اساسنامه سندیکای بیمهگران، زمینهسازی برای عرضه باقیمانده سهام دولت در شرکتهای بیمه، پیشبرد برنامه افزایش سرمایه شرکتهای بیمه و نهایی کردن آن، اعطای مجوز قبولی اتکایی به چندین شرکت جدید بیمه، ایجاد کنسرسیومهای بیمهای برای هر رشته بیمه به منظور مقابله با تحریم بیمههای اتکایی، تصویب صورتهای مالی جدید شرکتهای بیمه و... انجام داد.
در ادامه به بررسی 5 مورد از اقدامات بیمه مرکزی در سال 98 خواهیم پرداخت:
جلوگیری از افزایش قیمت بیمه شخص ثالث به میزان تورم
شاید یکی از مهمترین اقدامات بیمه مرکزی در راستای حمایت از حقوق بیمهگذاران و به ویژه افرادی که دارای حقوق ثابت بودند، رایزنی و همکاری مثبت با آیت الله سیدابراهیم رییسی رییس قوه قضاییه برای جلوگیری از افزایش رقم دیه و در نتیجه حق بیمه شخص ثالث بود. در صورتی که نرخ دیه برای سال 98 متناسب با تورم و افزایش قیمت شتر افزایش مییافت، این رقم شاید به 700 میلیون تومان میرسید و شرکتهای بیمه نیز ناچار بودند تا به همین میزان حق بیمه خود را بالا ببرند که باعث فشار به بیمهگذاران میشد.
اما با رایزنی صورت گرفته، نرخ دیه برای سال 1398 تنها 16.9 درصد افزایش یافت و به 360 میلیون تومان برای ماههای حرام رسید ولی حق بیمه شخص ثالث تنها 15 درصد رشد قیمت را تجربه کرد. بدون تردید نفع این موضوع متوجه میلیونها بیمهگذاری بود که در سال گذشته و همزمان با رشد قیمتها ملزم به خرید بیمهنامه بودند.
باید توجه داشت که در ایران بیش از 90 درصد از موتورسیکلتها، 5 درصد از خودروهای شخصی و 100 درصد ماشینآلات کشاورزی و راهسازی فاقد بیمهنامه هستند که این امر حتما باید اصلاح شود.
در جدول زیر میتوان حق بیمه پایه سالیانه را برای انواع وسایل نقلیه در سال 98 مشاهده کرد:
سیل بی سابقه و واکنش مناسب صنعت بیمه
سال 98 در حالی آغاز شد که از آخرین روزهای سال 97، بارشی بیسابقه در چندین نقطه مختلف باعث بروز سیل و ویرانی بسیار در کشور به ویژه در مناطق آق قلا در استان گلستان، بخشهای فراوانی از استان خوزستان و پلدختر استان لرستان شده بود. این سیل خسارتهای فراوانی را به محصولات کشاورزی، خانههای مسکونی و زیرساختهای حیاتی وارد کرد.
با این حال قبل از وقوع سیل برخی ارگانها اقدام به بیمه جمعی شهرها یا افراد تحت پوشش خود کرده بودند. براین اساس کل شهر آق قلا در استان گلستان از سوی شهرداری این شهر و استان لرستان توسط کمیته امداد امام خمینی (ره) و استانهای جنوبی نیز تحت پوشش بنیاد برکت قرار داشتند.
سیل ویرانگر ابتدای سال در کشور بیش از 45 هزار میلیارد تومان خسارت به بار آورد و این در حالی بود که بیش از 95 درصد واحدهای آسیب دیده فاقد بیمهنامه بودند.
براساس آخرین آماری که رییس کل بیمه مرکزی در نشست خبری بهمنماه خود با خبرنگاران اعلام کرد، شرکتهای بیمه 290 میلیارد تومان خسارت به آسیب دیدگان از سیل فروردین ماه پرداخت کردهاند. ورود به موقع بیمه مرکزی به این موضوع، اعزام نمایندگان مختلف به استانهای درگیر سیل و از سوی دیگر نظارت بر فعالیت شرکتهای بیمه باعث شد تا در این حادثه بخشی از خسارتها جبران شود.
فرهنگسازی بیمهای از مدارس
بدون تردید یکی از عواملی که باعث شده ضریب نفوذ بیمه در ایران رشد پیدا نکند، نبود فرهنگ بیمه به ویژه در مورد بیمههای زندگی است. برای اولین بار در سال 1398، بیمه مرکزی با همکاری وزارت آموزش و پرورش زنگ بیمه را در سراسر مدارس کشور به صدا در آورد.
براین اساس غلامرضا سلیمانی در روز 19 آبانماه زنگ مدرسهای ابتدایی را در تهران به صدا درآورد و سایر اعضای هیات عامل بیمه مرکزی و همچنین دبیرکل سندیکای بیمهگران و مدیران عامل شرکتهای بیمهای هریک در تمامی استانهای کشور در مدارس حضور یافته و برای دقایقی درباره صنعت بیمه و نقش آن در ایجاد اطمینان خاطر و جبران خسارت برای دانش آموزان به عنوان نسل آیندهساز کشور صحبت کردند.
همزمان بیمه مرکزی با قدرت بیشتری طرح قبلی تدریس مفاهیم بیمهای در کتابهای درسی را ادامه داد. اعتقاد بر این است که در صورت آشنایی کودکان و نوجوانان با مفاهیم بیمهای و تشویق آنها به پس انداز سرمایههای خُرد خود در بیمههای زندگی، تحولی در ضریب نفوذ بیمه کشور به وجود خواهد آمد.
اعطای مجوز به استارتآپهای بیمهای در قالب کارگزاری آنلاین
فضای کسبوکار در سالهای اخیر تحت تاثیر پیشرفتهای فناوری قرار گرفته و حضور استارتآپها با ایدهها نو باعث شده تا محصولات جدید به شکل «شخصی سازی شده» و «تجربه مشتری» شکل بگیرند. صنعت بیمه در دنیا در استفاده از فناوریهای نو مانند هوش مصنوعی، بلاکچین، کلان دادهها، رایانش ابری، فینتکها و ... همپای نظام بانکی جلو رفته و حتی در مواردی جلوتر نیز زده است.
باید پذیرفت که در ایران استارتآپهای بیمهای در ابتدای راه خود هستند و هنوز نتوانستهاند مانند فینتکهای بانکی خدمات جدیدی را مبتنی بر فناوریهای نوین به مشتریان ارائه کنند. با این حال بیمه مرکزی در سال 98 سیاست خود را استقبال از ورود فناوریهای نوین در صنعت بیمه قرار داد و خواستار بهرهگیری از ظرفیت آنها به عنوان روش میانبر در زمینه توسعه صنعت بیمه شد.
در این راستا شورای عالی بیمه در جلسه سیزدهم شهریورماه 1398 خود آییننامه شماره 92.2 و مکمل آییننامه کارگزاری رسمی بیمه مستقیم را تصویب کرد که براساس آن کارگزاریهای آنلاین بیمهای مجوز فعالیت خواهند داشت. از سوی دیگر نهاد ناظر در راستای رفع موانع قانونی فعالیت استارتآپهای بیمهای موافقت کرد تا این کسبوکارها در قالب کارگزاریهای آنلاین به ارائه خدمات بپردازند و هرگونه فعالیت بدون مجوز از ابتدای سال 1399 را ممنوع کرد.
کسب مجوز انتشار کتباندها
بهادارسازی اوراق بیمه، هم به عنوان زیرمجموعهای از اوراق بهادار مالی و هم به عنوان یکی از ابزارهای پرشمار مدیریت ریسک مالی در سالهای گذشته مورد توجه صنعت بیمه ایران قرار داشت ولی مجوزی برای انتشار این اوراق وجود نداشت.
اوراق بهادار بیمهای در حقیقت تبدیل ریسک بیمهها به اوراق بهادار شامل تبدیل جریان نقدی بیمه شده به اوراق بهادار مالی قابل معامله و انتقال ریسکهای بیمه شده به بازارهای سرمایه از طریق خرید و فروش این اوراق بهادار است.
برای اولین بار و در جریان بررسی لایحه بودجه سال 1399، کمیسیون تلفیق بودجه به بیمه مرکزی و موسسات بیمه بازرگانی مجوز داد تا به منظور پوششهای بیمهای تا سقف 100 میلیارد تومان در سال 1399 اوراق بهادار بیمهای (کت باند) منتشر کنند.
این مجوز بعد از آن صادر شد که بیمه مرکزی تمامی مراحل انتشار این اوراق از جمله مجوز از شورای فقهی و سازمان بورس را در سال جاری کسب کرد.
اگرچه انتشار اوراق بهادار بیمهای در دنیا در حال رشد است اما حجم آن در مقایسه با سرمایههای بیمه شده بسیار ناچیز است. بازار بیمه در دنیا سرمایهای بالغ بر 15هزار میلیارد دلار را تحت پوشش دارد اما بررسی آمارهای مربوط به انتشار اوراق بهادار بیمهای تا سال 2017 نشان میدهد که تنها 12 میلیارد دلار از این نوع اوراق انتشار یافتهاند.
انتشار این اوراق میتواند بخشی از ریسک موجود در صنعت بیمه را به بازار سرمایه انتقال دهد که تجربهای جدید برای کشوری خواهد بود که جزو 10 کشور اول حادثهخیز دنیاست.
خبرنگار: فایزه مقصودیان