عصر اعتبار- رئیس کل سابق بانک مرکزی با ابزار نگرانی نسبت به روند انتشار پول پرقدرت در ۴ ماه ابتدایی سال ۱۴۰۰، تسریع در فروش اوراق بدهی دولت را اصلیترین راهکار برای کنترل رشد پایه پولی در سال جاری عنوان کرد.
به گزارش پایگاه خبری «عصر اعتبار» به نقل از فارس، عبدالناصر همتی در کانال تلگرامی خود نوشت: قصد نداشتم تا پایان دولت دوازدهم نقدی بر سیاستهای اقتصادی دولت مستقر داشته باشم. ولی نگرانی از تأثیر عمیق برخی بیعملیها که احتمالا بدلیل عدم وجود انگیزه کافی و وجود برخی ناهماهنگی هادر تیم اقتصادی فعلی حادث شده و تبعات ناگوار آن بر معیشت مردم و آینده اقتصاد کشور، ناگزیرم نکاتی را تذکر بدهم. این نکات را البته پیش از این به نوعی بصورت خصوصی به دولتمردان مستقر تذکر دادهام اما بدلیل عدم مشاهده تغییر در رویه تصمیمات اقتصادی، بهصورت عمومی آنها را منتشر میکنم. شاید مؤثر افتد و گرهای از زندگی مردم بگشاید:
روند انتشار پول پرقدرت در 4 ماه ابتدایی سال 1400 بسیار نگران کننده است و اگر سریعا تغییر نکند، تبعات بزرگی خواهد داشت. دلیل این رشد، عمدتاً استقراض بیرویه دولت از بانک مرکزی در قالب تنخواه هایی است که چشماندازی برای تسویه آن ها وجود ندارد. در اواخر سال 1399 نیز تأکید کردم که منابع بودجه 1400 غیرواقعی است و کسری زیادی دارد و تأمین افزایش حدود 100 درصدی هزینههای بودجه 1400 نسبت به سال قبل امکان پذیر نیست. اما چرا مجلس و دولت در خصوص کنترل هزینههای بودجه اقدام نکردند، بحث جداگانهای است.
مشخص بود که در بخش هزینهها رشد بیسابقه آن قابل تأمین نیست و در سمت منابع بودجه نیز نمیشود بر صادرات نفت خام و میعانات و درآمدهای ارزی ناشی از آن حداقل در 4 ماه ابتدایی حتی با وجود گشایش در مذاکرات حساب کرد.
بر اقتصاددانان مسجل بود که باید فروش اوراق بدهی از سوی دولت به عنوان تنها راه تامین مالی غیرتورمی کسری بودجه در 4 ماه ابتدایی جدی گرفته شده و بایستی حداقل ماهانه بیش از 12 هزار میلیارد تومان اوراق در 4 ماه اول فروخته میشد و البته اقدامات و واگذاریهای دیگر هم در دستور کار قرار میگرفت. اما متاسفانه همانند سال 1399 باز این مهم در ماههای ابتدایی سال بهدلیل تعلل جدی گرفته نشد و در طی 4 ماه صرفا 4960 میلیارد تومان اوراق بدهی فروخته شده است.
همین رقم در همین تاریخ در سال گذشته که من انتقاد میکردم که کم فروخته شده حدود 10 برابر رقم فعلی و برابر 42،615 میلیارد تومان بود. بدیهی است که اگر پرداخت ماهانه از محل فروش اوراق به خزانه انجام نگیرد، فشار بر بانک مرکزی و انتشار پول پرقدرت قطعی خواهد آمد و شوربختانه همینطور هم شده است. من از ذکر اعداد محرمانه در این گزارش عاجزم ولی لازم است نسبت به این رویه سریعاً تجدید نظر شود .
نکته مهم دیگر افزایش بین 60 تا 100 درصدی قیمت بین المللی کالاهای اساسی مختلف، خصوصاً نهادههای کشاورزی، به دلیل تأثیر ادامهدار شیوع جهانی ویروس کرونا و افزایش نیاز به ارز برای تامین منابع لازم برای خرید این نهادهها است. به عبارت دیگر 8 میلیارد دلار منابع تعیین شده در بودجه 1400 برای تأمین کالاهای اساسی و دارو کفاف میزان ارزی را که برای واردات ضروری است، نمیدهد و علاوه بر فساد ارز ترجیحی، سبب ایجاد کمبود کالا در کشور خواهد شد.
واقعیت فوق بدین معنا است که اگر هرچه زودتر موضوع تأمین ارز 4200 برای کالاهای اساسی تعیین تکلیف نشود تا این بخش از کالاهای بسیار ضروری کشور و مردم از طریق منابع صادرات غیرنفتی و با نرخ بازار ثانویه تأمین شود، بروز کمبود در کشور گریزناپذیر است. خصوصا که مطالعات معتبر نشان میدهند که علیرغم تأثیرات مثبت اولیه آن، به تدریج بخش عمده رانت ناشی از این ارز ترجیحی در طول زنجیره واردات، تولید و توزیع جذب شده و به مصرفکننده نهایی اصابت نکرده است.
از دیگر سو وجود بلاتکلیفی و تعلل در تصمیمگیری بین دو دولت 12و13 چه در چشمانداز مذاکرات و چه در نحوه تأمین بودجه ریالی و ارزی مورد نیاز کشور درحال دمیدن بر تنور افزایش خلق نقدینگی است که معیشت مردم را با چالش جدی مواجه خواهد کرد.
در پایان ضمن درخواست عاجزانه از سیاستگذاران اقتصادی برای انجام اقدامات ضروری فوق برای عدم ایجاد مشکل در زندگی و معیشت مردم در ماههای آتی، تذکر میدهم که فارغ از اینکه دولت تغییر خواهد کرد، نباید اجازه داد که ریشه اتحاد دولت-ملت در حوزه اقتصاد گسسته شود و مطمئن هستم که با تغییر حکمرانی اقتصادی ،سیاستها و نیز جهتگیری درست، رشد سریع اقتصاد ایران در سالهای آتی امکانپذیر است.