به گزارش پایگاه خبری«عصر اعتبار»، وحید شقاقی شهری اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم اقتصادی در گفتگوی تفصیلی با «نسیم» در خصوص عدم توفیق دولت در حوزه اشتغال آفرینی اظهار کرد: در مجموع دولتها در طول چند سال گذشته بیشترین اشتغالی را که ایجاد کردند، مربوط به سالهای 80 تا 85 بوده، که متوسط سالیانه آن هم حدود  700 هزار شغل بوده است.
وی افزود: این مقدار ایجاد شغل در شرایطی بوده که تحریمها و مشکلات امروز در اقتصاد کشور وجود نداشته است، اما همین 700 هزار شغل هم جوابگوی نیازهای فعلی اقتصاد کشور نیست.
شقاقی شهری در تشریح آمار بیکاری در کشور گفت: طبق آخرین اطلاعات، به زودی حدود 2.5 میلیون تحصیل کرده وارد بازار کار خواهند شد، که عمده آنها تحصیلات عالی در سطح کارشناسی و کارشناسی ارشد دارند، از طرفی دیگر در حال حاضر حدود 2.5 میلیون نفر بیکار در کشور وجود دارد که یک ساعت در هفته هم کار نمی کنند. 2 تا سه میلیون هم بیکار با حاشیه دور و نزدیک داریم، که یک یا دو روز در هفته کار می کنند، بنابراین به عبارتی در حال حاضر ما 5 میلیون بیکار داریم.
به زودی با چالش 9 میلیون بیکار مواجه می شویم
وی بیان کرد: چهار و نیم میلیون نفر هم در دو سال آینده به این بازار کار اضافه می شوند، بنابراین ما با یک چالش جدی حداقل 9 میلیون نفری لشکر بیکاران را در پیش داریم که عمدتا تحصیل کرده هستند.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم اقتصادی با مطرح کردن سوالی در این زمینه عنوان کرد: فرض کنید دولت مثل سالهای ایده آلش بتواند 700 هزار شغل ایجاد کند، بنابراین در عرض چند سال حدود یک و نیم تا 2 میلیون شغل ایجاد کرده است، پس اگر در بهترین شرایط باشد، دولت دو میلیون شغل ایجاد کند ما باز هم 7 میلیون بیکار خواهیم داشت، آیا هفت میلیون بیکار عدد کمی است؟
ایجاد شغل به شیوه اوایل دهه 80 مشکل بیکاری را حل نمی کند
شقاقی شهری خاطرنشان کرد: هر چقدر که زمان می گذرد ما به مشاغلی نیاز داریم که نیازمند تخصص باشند، اما حدود 70 درصد از 700 هزار شغلی که به طور میانگین حد فاصل سالهای 80 تا85  ایجاد شد، نیاز به تخصص نداشتند، بنابر این ایجاد شغل به شیوه آن سالها امروز دیگر به کار نمی آید.
وی تصریح کرد: در سالهای آتی ما با 8 تا 9 میلیون جوانی سر و کار خواهیم داشت که تحصیلات کارشناسی و کارشناسی ارشد دارند و به مشاغل با تخصص بالا نیاز دارند، بنابراین مطمئنا جمعیت افراد شاغل و در جستجوی شغل ما در سالهای آینده تغییر خواهد کرد، زیرا 10 تا 15 سال پیش، عمده نیروی های در جستجوی کار ما با تحصیلات زیر کارشناسی و یا غیر ماهر بودند ولی در حال حاضر این ترکیب تغییر کرده و آنها به سمت تحصیلات عالیه رفته اند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم اقتصادی گفت: اگر هفتصد هزار شغلی که در اوایل دهه هشتاد خلق می شد، بار دیگر با همان ترکیب سابق ایجاد شود، بسیاری از آنها خالی خواهد ماند و کسی به سراغشان نمی رود، به عنوان مثال شما شغلی را در بخش کشاورزی ایجاد کنید، اما شخصی را که فوق لیسانس دارد را نمی توانید به تن دادن به آن شغل واردار کنید.
دولت باید اشتغال دانش پایه و تخصص محور ایجاد کند
شقاقی شهری به لزوم برنامه ریزی برای اشتغال دانش پایه در سالهای آتی اشاره و به نسیم عنوان کرد: در حال حاضر اگر دولت می خواهد در حوزه اشتغال برنامه ریزی کند، باید به جای مشاغل کارپایه به دنبال مشاغل دانش پایه باشد.
وی با بیان این که " اگر برای جوانان در سالهای آتی شغل مناسب ایجاد نکنیم، با بحران مواجه می شویم " گفت: اگر ما نتوانیم در آینده برای 9 میلیون نفر شغل مناسب و با تخصص ایجاد کنیم، مسئله ازدواج آنان با بحران مواجه می شود و مولفه های فرهنگی تحت شعاع قرار می گیرد، که این مسئله استرس و پرخاشگری را در جامعه افزایش می دهد و اقتصاد و کشور را به هم می ریزد.
برای حل مشکل بیکاری باید میزان و ترکیب رشد اقتصادی تغییر کند
این اقتصاددان تصریح کرد: در حال حاضر با 5 و 6 درصد رشد اقتصادی نمی شود، شغل ایجاد کرد. چون حداکثر می تواند، همان 700 شغل را ایجاد کند. بنابراین نیاز به رشدهای اقتصادی بالا داریم و ترکیب رشد اقتصادی هم باید مبتنی بر اقتصاد دانش پایه شود.
شقاقی شهری افزود: تا رشد اقتصادی دانش پایه شکل نگیرد، ما نمی توانیم برای این هفت تا 9 میلیون نفر شغل ایجاد کنیم و این مسئله بار فشار روانی و روحی و استرسی که به جامعه وارد خواهد کرد.
شورای عالی اشتغال در دولت یازدهم هیچ برنامه ای ارائه نداده است
وی با انتقاد از عملکرد شورای عالی اشتغال در دولت یازدهم به نسیم عنوان کرد: شورای عالی اشتغال از دید من منفعل است، برای اینکه باید برنامه ای در این شورا برای ساماندهی 9 میلیون نفر تحصیل کرده ای که وارد بازار کار می شوند، طراحی شود. اصلا شورای عالی اشتغال در این دو سال چه برنامه ای برای حوزه اشتغال ارائه کرده است؟ تا کی قرار است دست روی دست گذاشته شود؟

دولت یازدهم تا بجنبد و تصمیم بگیرد بحران بیکاری تمام جامعه را فرا می گیرد
این اقتصاددان خاطرنشان کرد: دولت یازدهم تا بجنبد و تصمیم بگیرد بحران بیکاری تمام جامعه را فرا می گیرد، مگر نیروی کار چقدر می تواند معطل بماند؟ نیروی کار، دو سال، سه سال یا نهایتا 5 سال می تواند، معطل بماند بعد از بازار کار خارج می شود.
شقاقی شهری افزود: فردی که قرار است وارد بازار کار شد سن مشخصی دارد. وقتی کارشناسی ارشد را تمام می کند، 25 ساله می شود، این فرد تا یک سنی به دنبال کار آبرومندانه در بخش تولید می گردد، اگر نتوانیم وی را سامان دهیم، این شخص از جای دیگری سر در می آورد و به بخشهای غیر مولد و مخرب اقتصاد می رود و یا اصلا افسرده شده و از سیستم زده می شود.
وی بیان کرد: این موج اعتیاد و طلاق که در جامعه در حال افزایش است، به دلیل مشکل بیکاری است و ما نباید با آیتم تحصیلات ازدواج را به تاخیر بیندازیم.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم اقتصادی با تاکید بر وقت کم برای جلوگیری از بحران اشتغال عنوان کرد: باید در وهله اول بررسی کنیم، اگر همین امروز با تمام قوا برای حل مشکل اشتغال وارد میدان شویم، آیا اصلا امکان حل این مشکل وجود دارد یا ندارد؟ مسئله دوم هم این است که اصلا راهبرد دولت برای اشتغال چیست؟ من هنوز نمی فهمم که راهبرد دولت برای ایجاد اشتغال درآینده چیست؟
دولت قبل درست یا غلط یک راهبرد برای اشتغالزایی داشت که این دولت همان را هم ندارد!
شقاقی شهری با اشاره به بدتر شدن وضع اشتغال در کشور در دو سال اخیر عنوان کرد: اشتغال در این دو سال در وضعیت بدتری قرار گرفته است و دلیل آن هم این است که دولت هنوز در راهبرد این مسئله به اجماع نرسیده است. زمانی دولت قبل درست یا غلط اعلام کرد که راهبرد من برای اشتغالزایی بنگاههای زود بازده است. 20 هزار میلیارد تومان هم آنجا هزینه کرد و بنا به مشکلاتی که بنگاههای زود بازده داشت، پاسخی هم نگرفت. اما بالاخره دولت در ان زمان یک راهبرد داشت.
وی با بیان مثالی در این زمینه گفت:  مثلا دولت بگوید می خواهم 10 درصد اشتغال را در حوزه صنایع بزرگ ایجاد کنم، و یا 20 درصد را در حوزه بنگاههای کوچک و زود بازده قرار دهم و 30 درصد اشتغال  ر ا می خواهم در حوزه خدمات ایجاد کنم، این گونه راهکار دادن لااقل راه حل دولت را در زمینه اشتغال مشخص می کند.
نمی توانید یک دکترای معدن یا مکانیک را دفتر دار کنید
عضو هیات علمی دانشگاه علوم اقتصادی به لزوم حمایت از اشتغال دانش پایه اشاره و عنوان کرد: 9 میلیون نفر لشکر بیکاری که در راهند نیاز به یک اقتصاد دانش پایه نیاز دارند، شما نمی توانید یک دکترای معدن و یا یک دکترای مکانیک را پشت میز نشایند و بگویید که فعلا دفتر دار باش! باید برای جوانان شغل متناسب و با تخصص ایجاد کنیم.
شقاقی شهری خاطرنشان کرد:  دولت باید در دانشگاهها آمایش تخصصی انجام دهد تا مشخص شود، به طور مثال ما باید چند نفر از جوانان را به سمت خدمات فنی مهندسی هدایت کنیم. بنابراین اولین مسئله این است که دولت باید راهبردش را برای مقابله با این 9 میلیون نفر لشکر بیکار مشخص کند. دولت قبل بالاخره یک راهبردی را داشت. درست است که نتونست موفق شود اما راهبرد مشخصی را برای اشتغال داشت. این دولت همان راهبرد را هم ندارد.
برای ایجاد شغل باید بین بنگاههای کوچک و بزرگ حلقه واسط ایجاد کرد
وی توجه به بنگاههای کوچک را مسئله ای مهم در حوزه اشتغالزایی دانست و عنوان کرد: در حوزه اشتغال ما چاره جز ساماندهی smeها نداریم. Smeها یا بنگاههای کوچک و متوسط در دنیا جز راههای اصلی اشتغالزایی به شمار می رود. مثلا تجربه ژاپنی ها بخشی از صنایع بزرگ و مادر تیوتا را داشتند. دولت ژاپن ابتدا حمایت های مختلفی را از جمله حمایتهای تعرفه ای، از تیویتا انجام داد.  بعد بنگاههای کوچک و متوسط را به این صنایع بزرگ وصل کرد. مثلا چند sme وظیفه تولید لاستیک برای تیوتا را داشتند.یا چند sme وظیفه داشتند که آینه تیوتا را تولید کنند.

این دولت و دولت قبل بنگاههای کوچک و متوسط را به حال خود رها کردند
این اقتصاددان افزود:  به عبارتی تجربه موفق ژاپن این بود که توانستند حلقه واسطی را میان بنگاههای کوچک و متوسط با بنگاههای بزرگ ایجاد کنند. از بنگاههای بزرگ هم برای صادرات و رقابت پذیری حمایت کردند. این باعث شد که بنگاههای کوچک و متوسط ول نباشند. ولی در کشور ما بنگاههای کوچک و متوسط ول شده اند. یعنی صرفا فکر کردیم اگر به یک نفر 20 تا 30 میلیون کمک کنیم او می تواند یک کسب و کار ایجاد کند. تجربه دنیا این نبود.
شقاقی شهری گفت: صنایع کوچک و متوسط خودشان نمی توانند صادرات انجام دهند، آنها باید به صنایع بزرگ وصل باشند، یعنی محصول بنگاههای کوچک و متوسط به کالای واسطه ای بنگاههای بزرگ تبدیل شود و این کالاهای واسطه ای در بنگاه بزرگ جمع بندی می شود و به کالای نهایی تبدیل می شود این مشکل در دولت گذشته دیده نشد. در حال حاضر دولت یازدهم باید توان خود را برای حل مشکل اشتغال دو چندان کند.
معاون اشتغال آفرینی وزارت کار بگوید چه برنامه ای برای حمایت از بنگاههای کوچک دارد
وی با انتقاد از طایی معاون اشتغال آفرینی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به نسیم عنوان کرد: دکتر طایی به عنوان معاون اشتغال آفرینی وزارت کار باید بگوید که آیا برنامه ای در زمینه حمایت از بنگاههای کوچک دارد. چون 9 میلیون نفر احتمالا تا چهار سال آینده وارد بازار کار می شوند و 5 میلیون بیکار هم در حال حاضر وجود دارند. سوال من این است که اگر همین الان هم شروع کنیم، زمان ورود نسل جدید به بازار کار، می توانیم تقاضای آنها برای شغل را پاسخ دهیم و یا بازهم دیر شده است؟
ما که هنوز درآوردن سرمایه گذار داخلی دچار مشکل هستیم، چگونه می خواهیم سرمایه گذار خارجی را به کشور بکشانیم!
این اقتصاددان با انتقاد از وعده دولتمردان درباره ایجاد شغل به وسیله ورود سرمایه های خارجی بعد از برجام خاطرنشان کرد: نباید اصلا روی سرمایه خارجی برنامه ریزی کرد، چون چنین سرمایه ای اصلا به کشور نخواهد آمد. در حال حاضر ما مشکلاتی داریم که از وجود سرمایه گذاران داخلی نمی توانیم بهره بگیریم. ما که هنوز درآوردن سرمایه گذار داخلی دچار مشکل هستیم، چگونه می خواهیم سرمایه گذار خارجی را به بکشانیم! وقتی مولفه های اقتصادی مانند نرخ بهره، نرخ ارز، نرخ تعرفه و قوانین و مقررات مدام در حال تغییر هستند و نمی توانید یک محیط اقتصاد کلان با ثبات برای سرمایه گذاری ارائه دهید، چگونه باید انتظار ورود سرمایه خارجی را داشت؟
ورود سرمایه گذار خارجی نیاز به اقتصاد کلان با ثبات دارد
شقاقی شهری تصریح کرد: برای ورود سرمایه گذار خارجی به کشور باید محیط کار او را چندین سال محیا کنیم،چون سرمایه گذاری که یک ساله انجام نمی شود. یک سرمایه گذار باید حداقل چهار تا 5 سال کار کند تا نتیجه سرمایه گذاری خود را ببیند.
سهم سرمایه گذاری خارجی در ایجاد شغل در دنیا از 10 تا 15 درصد تجاوز نمی کند
وی با بیان این مطلب که "سهم سرمایه گذاری خارجی در ایجاد شغل در دنیا از 10 تا 15 درصد تجاوز نمی کند " به نسیم خاطرنشان کرد: من این سوال را دارم که به طور مثال که چند درصد از اقتصاد چین، کره و یا ژاپن را سرمایه گذار خارجی پوشش داده و چند درصد را سرمایه گذار داخلی پوشش داده است. بررسی ها نشان می دهد، بین 85 تا 90 درصد اشتغال هر کشور را سرمایه گذار داخلی پوشش می دهد و سهم سرمایه گذاری خارجی در اشتغال تنها 10 تا 15 درصد است. همه جای دنیا هم سهم اشتغال حاصل از سرمایه گذاری های خارجی از 15 درصد تجاوز نمی کند. 80 درصد اشتغال هر کشور حاصل حمایتهای دولت از صنایع بزرگ و مادر و سرمایه گذاری های کوچک است. امکان ندارد در کشوری سهم سرمایه گذاری های خارجی بالاتر از 20 درصد باشد.
دولت چون راهبرد ندارد تنها هفت بار جلسات شورای اشتغال را برگزار کرده است
عضو هیات علمی دانشگاه علوم اقتصادی در خصوص بی اعتنایی دولت یازدهم به شورای عالی اشتغال عنوان کرد: شورای عالی اشتغال در دولت یازدهم هفت بار بیشتر تشکیل جلسه داده است و دلیل آن این است که در راهبرد اشتغال بعد از گذشت دو سال هنوز به اجماع نرسیده اند. یک زمان دولت نهم و دهم برای حمایت از بنگاههای کوچک و زود بازده به اجماع رسید، همه تلاش خود را بر این مسئله متمرکز کرد و بانکها را به آن سمت سوق داد. تعداد زیادی از اعضای هیات دولت هم روی این موضوع استوار بودند. اما متاسفانه دولت یازدهم هیچ راهبردی ندارد.
در اقتصاد ایران حل مشکل رکود مهم تر از تورم است
شقاقی شهری در خصوص تاثیر رکود بر رشد بیکاری در کشور به نسیم گفت: در کشورهایی مثل ما که دو بحث رکود و تورم را همزمان دارند، خروج از رکود مهم است. تا زمانی که رکود بهتر نشود، نقدینگی در اقتصاد آزاد خواهد ماند، چون باید تولید رونق بگیرد و نقدینگی به سمت تولید هدایت شود. نقدینگی آزاد حتما بخشهای غیر مولد و دلالی را دستکاری می کند و نمی گذارد که قیمتها کاهش پیدا کند بنابراین در حال حاضر برای اقتصاد ایران رکود مهم تر از تورم است.
آیا برای کسی که شغل ندارد، قیمت مفهوم دارد؟
وی افزود: سوال من این است که آیا برای کسی که شغل ندارد، قیمت مفهوم دارد؟ قیمت زمانی معنا پیدا می کند که شخص حداقل دستمزدی را داشته باشد. شما تا زمانی که برای افراد جامعه کار پیدا نکنید و آنها بیکار باشند، اصلا مفهوم قدرت خرید معنا پیدا نمی کند. در دنیا وقتی می خواهند این مسئله را حل کنند، طرف تقاضا را تحریک می کنند. تحریک طرف تقاضا به معنی رونق دادن به تولید است. اگر تولید حرکت پیدا کند نقدینگی های آزاد به سمت تولید هدایت می شود و این باعث می شود که فضای دلالی کمتر شود.

دولت یازدهم برای حل مشکل اشتغال به طرحهای ضربتی نیاز دارد
عضو هیات علمی دانشگاه علوم اقتصادی خاطرنشان کرد: در حال حاضر برای حل مشکل بیکاری علاوه بر خروج از رکود به طرحهای ویژه و ضربتی هم نیاز داریم، چون در حال حاضر وضعیت ما در شرایط عادی نیست که بخواهیم یک برخورد عادی کنیم. به عبارتی اشتغال از چالش خارج شده و به بحران رسیده است. شما با 9 میلیون نیروی تحصیلکرده آماده به کار مواجهید. که اگر نتوانید برای آنها کار فراهم کنید این اتلاف سرمایه انسانی است، زیرا در دانشگاه آنها را پرورش داده اید ولی در حال حاضر که آنها می خواهند کار کنند، کار نیست
شقاقی شهری تصریح کرد: دولت باید هرچه سریعتر روی طرحهای ضربتی به اجماع برسد و شروع کند. چون زمان زیادی برای این کار ندارد. نهایت این است که دولت با رشد اقتصادی شش یا 5 درصد می تواند همان 700 هزار شغل اوایل دهه 80 را ایجاد کند، که آن هم نیازمند نیروی کار غیر ماهر است نه نیروی کار ماهر و متخصص. برنامه دولت در حوزه اشتغال باید برای مواجهه با بحران 9 میلیون نفری بیکاران تحصیلکرده باشد.