به گزارش پایگاه خبری «عصر اعتبار» به نقل از ایسنا، سید محمد هاشم نژاد با تاکید بر اینکه  توسعه بازار بدهی، فرصتی جهت تعمیق بازار مالی کشور است که می‌تواند منافع و مزایای زیادی را برای اقتصاد ملی موجب شود، اظهار کرد: کشف نرخ سود بازاری، مدیریت بهتر بدهی‌ها، انضباط و شفافیت مالی بهتر، تسهیل در اعمال سیاست‌های پولی، تسریع جریان نقدینگی و تعمیق بازار سرمایه، از جمله محاسنی است که متخصصین و کارشناسان برای بازار بدهی عنوان می کنند.

وی ادامه داد: در این میان، دولت نیز سعی دارد تا از این ابزار که از نظر شرعی مورد پذیرش قرار گرفته است، در جهت بازارپذیر کردن بدهی‌های خود استفاده کند. این امری است که در برنامه ششم توسعه نیز برای دولت پیش‌بینی شده و انتظار می‌رود در سال‌های آتی نیز میزان استفاده دولت از بازار بدهی جهت مدیریت بدهی‌های خود افزایش یابد.

جزئیات اوراق منتشر شده در سال گذشته

این کارشناس بازار سرمایه به آخرین گزارش معاونت امور اقتصادی و هماهنگی برنامه و بودجه اشاره کرد و گفت: بر اساس این گزارش، درهشت ماهه نخست سال 1399 بالغ بر 28.7 هزار میلیارد تومان اوراق اسناد خزانه اسلامی، 16.4 هزار میلیارد تومان اوراق مالی اسلامی براساس بند ب تبصره5 قانون بودجه سال 1399 و 56.9 هزار میلیارد تومان اوراق نقدی براساس مصوبات شورای عالی هماهنگی اقتصادی منتشر شد.

هاشم نژاد افزود: همچنین در آبان ماه 1399 نزدیک به 8.95 هزار میلیارد تومان اوراق بدهی وارد بازار شد که از این میزان 4.5 هزار میلیاردتومان مربوط به اوراق مرابحه با نمادهای "اراد" است. از این میان1.5 هزار میلیارد تومان اوراق اسنادخزانه اسلامی در بازار سرمایه پذیرش شد تا مانده اوراق اسناد خزانه اسلامی در سال 1399 به 20.5 هزار میلیارد تومان بر سد. اگرچه انتشار اوراق اسناد خزانه "اخزا 901 "تا "اخزا905 "در اردیبهشت سال جاری انجام شده، به دلیل زمانبری فرایند اداری، پذیرش این اوراق در ماه‌های بعد و عمدتا در شهریور ماه انجام شده است.

وی با بیان اینکه از آغاز مکانیسم حراج از 13خرداد 1399 تا پایان آبان 1399 مجموع فروش اوراق نقدی دولتی به 17 بانک و 22 نهاد مالی غیربانکی و در 25 مرحله، حدود 75 هزار میلیارد تومان بوده است، عنوان کرد: اوراق مزبور با سررسیدهای یک تا چهار سال عرضه شده و دارای کوپن های سود شش ماهه با نرخ 15 تا21.6  در صد بوده اند. از مجموع 75 هزار میلیارد تومان اوراق بدهی نقدی واریز به خزانه از طریق مکانیسم حراج حدود44.7  هزار میلیارد تومان از طریق بانک‌ها و 29.9  هزار میلیارد تومان از طریق نهادهای مالی همچون صندوق‌های سرمایه‌گذاری جذب شده است.

میزان اوراق منتشر شده در سال جاری

این تحلیلگر بازار سرمایه ادامه داد: از طرفی دیگر، آخرین گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد، در دوره پنج ماهه منتهی به مرداد 1400، مجموع اوراق بدهی منتشر شده مبلغ 333 هزار و 700 میلیارد ریال بوده که از افزایش72.2 درصدی حکایت دارد. مجموع اوراق بدهی منتشر شده در پنج ماه نخست سال جاری به رقم 702 هزار میلیارد ریال رسیده است که نسبت به پنج ماه نخست سال گذشته که 761 هزار و 300 میلیارد ریال بوده از کاهش 7.8 درصدی برخوردار است. براساس این گزارش، در مردادماه 1400، اوراق بدهی دولتی با 161.4 درصد رشد نسبت به تیرماه، 326 هزار و 700 میلیارد ریال بوده است. این در حالی است که اوراق بدهی دولتی منتشر شده در پنج ماه ابتدایی سال جاری با کاهش 12.1 درصدی نسبت به پنج ماهه 1399، به رقم 579 هزار و 100 میلیارد ریال رسیده است.

هاشم نژاد با بیان اینکه در مردادماه 1400، اوراق بدهی شهرداری منتشر نشده است، توضیح داد: انتشار اوراق بدهی شهرداری در پنج ماهه ابتدایی سال جاری با بیش از 100 افزایش نسبت به پنج ماهه نخست سال گذشته، به رقم 67 هزار و 200 میلیارد ریال رسیده است. همچنین در دوره پنج ماهه ابتدایی سال جاری، اوراق بدهی شرکتی با کاهش 19.3درصدی نسبت به دوره مشابه سال گذشته به 7 هزار میلیارد ریال رسید. انتشار این اوراق در مرداد 1400 نسبت به ماه گذشته که 7 هزار و 700 میلیارد ریال بوده است، کاهش 9.1 درصدی را نشان می‌دهد.

وی به برآورد حجم اوراق دولتی قابل انتشار در سال 1400 بر اساس دو فرضیه برابر بودن حجم حقیقی در اسفند 1400 با فروردین 98 و همچنین بر اساس فرضیه برابر بودن نسبت حجم اوراق به نقدینگی در اسفندماه 1400 با فروردین 98 پرداخت و عنوان کرد:  در حالت کلی، افزایش انتشار اوراق بدهی از این جهت اهمیت دارد که می‌تواند از طریق تأثیر بر پایه پولی مانع از رشد تورم شود. انتشار اوراق بدهی توسط دولت‌ها با هدف مدیریت کسری بودجه و تامین مالی پروژه‌های ملی به جای استقراض دولت از بانک مرکزی و شبکه بانکی سال‌هاست که در کشورهای توسعه‌یافته و درحال توسعه به‌کار گرفته می‌شود.

تاثیر انتشار اوراق بدهی بر کنترل تورم

این تحلیلگر بازار سرمایه افزود: ارزش اوراق دولتی سررسید نشده در تعداد زیادی از کشورها بیشتر از ارزش شرکت‌های بورس است و حتی بعضا با تولید ناخالص داخلی کشورها برابری می‌کند. به‌ اعتقاد برخی اقتصاددانان، ایران برای دستیابی به رشد اقتصادی بالا، باید طی دهه آینده عمق بازار سرمایه یعنی مجموع نسبت بازار سهام و بازار بدهی به تولید ناخالص داخلی را از نسبت فعلی به حدود دوبرابر برساند که مستلزم رشد سالانه حدود 10درصد عمق مالی بازار سرمایه است. به ‌نظر می ‌رسد این کار عمدتا از طریق توسعه بازار نوپای اوراق بدهی میسر است که ظرفیت‌های زیادی دارد؛ به‌ ویژه آنکه سرعت خصوصی‌سازی‌ شرکت‌های دولتی نیز کند شده است و انتشار اوراق بدهی می‌تواند کمک زیادی به برنامه‌های اقتصادی دولت کند.

هاشم نژاد با تاکید بر اینکه بازار اوراق بدهی یک ظرفیت بزرگ دیگر نیز دارد، توضیح داد: این بازار قادر است از طریق تأثیر بر پایه پولی به بانک مرکزی در مهار تورم و اجرای سیاست‌های انقباضی کمک کند؛ بر همین اساس از چند سال پیش با توصیه‌های اقتصاددانان حجم انتشار اوراق بدهی افزایش یافته است و ظرف پنج سال گذشته ارزش بازار اوراق تامین مالی بیش از 1500 درصد افزایش یافته است. هرچند انتشار اوراق بدهی برای دولت، شهرداری و شرکت‌ها تعهد مالی ایجاد می‌کند، اما عرضه اوراق بدهی دولتی و غیردولتی که به‌عنوان یک استراتژی پولی و بانکی در دستور کار بانک مرکزی است، در سال اخیر روند مثبتی را تجربه کرده است و رشد معاملات و بازده بازارهای مالی آن نشان می‌دهد، انتشار این اوراق با استقبال خوبی مواجه شده است.

وی ادامه داد: آمارها نشان می‌دهد حجم انتشار اوراق بدهی شرکتی یا اوراق بدهی متعلق به بخش خصوصی هم به سرعت در حال رشد است، اما با وجود رشد زیاد، این میزان سهم کمی از حجم کل اوراق بدهی را شامل می‌شود. درواقع با وجود آنکه حجم انتشار اوراق بدهی هر ماه در حال افزایش است، اما همچنان بخش زیادی از این اوراق بدهی متعلق به دولت است و هنوز شرکت‌های خصوصی سهم زیادی از انتشار این اوراق ندارند.

این تحلیلگر بازار سرمایه با بیان اینکه استفاده از اوراق بدهی یا همان صکوک به‌ عنوان گزینه‌های جدید تأمین مالی می‌تواند فرصت مناسبی را برای فعالان اقتصادی فراهم آورد تا در مسیر توسعه و افزایش فعالیت بنگاه‌ها گام بردارند، گفت: توسعه بازار بدهی، تنوع و نوآوری در ابزارهای موجود و طراحی ابزارهای جدید توانسته نظام تأمین سرمایه در گردش از طریق بازار سرمایه را بیش ‌از پیش گسترش دهد. هم‌اکنون منابع مالی قابل‌توجهی برای تأمین سرمایه در گردش شرکت‌ها از طریق انتشار انواع اوراق بدهی تأمین شده است. بازار بدهی یکی از بازارهایی است که تا حدودی در اقتصاد ایران مهجور مانده است، با اینکه دولت‌ها به طور معمول در راستای رد دیون خود اقدام به بهره‌برداری از این ابزار می‌کنند و با استفاده از انتشار اوراق بدهی به نوعی زمینه را برای تامین مالی خود فراهم می‌سازند، اما همچنان از استانداردهای جامعه فاصله داریم.