به گزارش پایگاه خبری «عصر اعتبار» به نقل از ایسنا، آمارهای رسمی نشان می‌دهد چین به عنوان شریک اصلی تجاری هر پنج کشور آسیای مرکزی، جای روسیه را گرفته است. قزاقستان جدیدترین کشور آسیای مرکزی است که گردش مالی سالانه‌اش با چین، از مسکو بیشتر شده است.

بر پایه آمار اداره ملی آمار قزاقستان، در 9 ماهه سال 2023، چین در 21.3 درصد (به ارزش 21.7 میلیارد دلار) از کل تجارت خارجی قزاقستان سهم داشت. سهم گردش تجاری روسیه به 18.6 درصد (18.9 میلیارد دلار) رسید.

مواد خام و منابع طبیعی، بخش عمده صادرات قزاقستان به چین را تشکیل دادند، در حالی که صادرات چین، عمدتا شامل کالاهای نهایی نظیر کالاهای خانگی، پوشاک و خودرو بود. خبرگزاری «انرژی پرام»، با اشاره به قیمت ثابت انرژی و غالب بودن مواد خام  در صادرات قزاقستان روابط تجاری قزاقستان با چین را یک گام به جلو و دو گام به عقب توصیف کرد.

آمار چین برای تجارت دوجانبه، تفاوت قابل توجهی با آمار قزاقستان دارد. به گفته ژانگ شیائو، سفیر چین، گردش تجاری دوجانبه در 10 ماهه سال 2023، بالغ بر 32.7 میلیارد دلار بوده است که رشد 28.5 درصدی ارزش تجارت نسبت به مدت مشابه سال قبل را نشان می‌دهد. اما مطبوعات قزاقستان گزارش کرده اند که این رقم در دوره مذکور، 24.3 میلیارد دلار بوده است.

در همین بین، طبق آمار چین، تجارت ترانزیتی پکن با قزاقستان طی سال گذشته، دو برابر شده و در حال حاضر به 1.5 میلیون تن رسیده است. مقامات چینی می‌گویند که قصد دارند تا سال 2029، به 7.5 میلیون تن تجارت ترانزیتی از طریق قزاقستان دست پیدا کنند.

طبق اعلام سازمان آمار دولتی ازبکستان، چین همچنین 21.3 درصد از سهم گردش تجاری به ارزش 12.23 میلیارد دلار با ازبکستان را در 11 ماهه اول سال 2023 به خود اختصاص داده است. صادرات ازبکستان به چین، 2.27 میلیارد دلار و وارداتش از این کشور، 9.96 میلیارد دلار بوده است. روسیه با سهم 15.5 درصدی به ارزش 8.86 میلیارد دلار، دومین شریک تجاری بزرگ ازبکستان است. صادرات گاز طبیعی ازبکستان به چین در این مدت، 503 میلیون دلار بود که تقریبا افت دو برابری  در مقایسه با مدت مشابه سال 2022 داشته است.

تاخیرهای طولانی در شماری از نقاط مرزی بین قزاقستان و چین گزارش شده است. به عنوان مثال، اتاق ملی کارآفرینان آتامکن اعلام کرده که مدت انتظار کامیون‌ها و خودروها برای عبور از گذرگاه مرزی نور ژولی، ممکن است بیش از 11 روز طول بکشد. این گروه تجاری با اشاره به شکایات رانندگان، گفت: کامیون‌های حامل کالا اغلب بدون هیچ توضیحی، مورد بازرسی‌های مکرر ماموران گمرک قرار می‌گیرند. مقامات برای رسیدگی به مشکل ترافیک مرزی، اخیرا فعالیت گذرگاه مرزی نور ژولی را شبانه روزی کرده اند.

بر اساس گزارش اویل پرایس، یک نشریه قزاقستانی گزارش کرده است دارخان دیلمانوف، مدیر سابق سرویس مرزی قزاقستان، به دلیل مشارکت در حمل و نقل غیرقانونی کالا از چین به قزاقستان، به سوء استفاده از قدرت محکوم و به چهار سال زندان محکوم شد.