عصر اعتبار- با پولهای سرگردان چه باید کرد؟ ماجرای پولهای سرگردان در اقتصاد ایران و مسیری که باید برای هدایت این حجم از اعتبارات در نظر گرفته شود، یکی از معادلات چند مجهولی اقتصاد ایران است که به نظر میرسد هر چه سریعتر باید برای آن راهکارهای موثر اجرایی در نظر گرفت.
به گزارش پایگاه خبری «عصر اعتبار» به نقل از اقتصاد آنلاین، خطر پولهای سرگردان به اندازهیی است که مقام معظم رهبری هم به تناوب درباره آن هشدار دادهاند و در دیدار شهریورماه اعضای کابینه به مناسبت هفته دولت «هدایت تسهیلات بانکی همچنین حجم عظیم نقدینگی به سوی تولید» را یکی از اقدامات اساسی و ممکن برای عملی شدن سیاستهای اقتصاد مقاومتی یادآور شدند و خطاب به مسوولان اقتصادی کابینه بیان کردند:«من آن روز به آقای وزیر محترم اقتصاد و آقای سیف گفتم شما هر چه علم دارید و هر چه درس خواندهاید، امروز آن را به کار بیندازید برای اینکه این نقدینگی عظیم سنگین را هدایت کنید به سمت تولید، یعنی همه هنرتان این باشد؛ این کار اگر انجام بگیرد -که به نظر من کاری است ممکن؛ یعنی برای آقایانی که در راس کار هستند، کاری است ممکن- مهم است.»
اقتصاد ایران در گذشته بارها به دلیل عدم برنامهریزی مناسب برای این سرمایهها آسیبهای فراوانی را متحمل شده است که نمونه بارز آن سونامی پولهای سرگردان در سالهای ابتدایی دهه90خورشیدی بود که هر بار نوسان تازهیی را در بازارهای ارز، طلا و... ایجاد میکرد. یکی از بخشهایی که به اعتقاد تحلیلگران میتواند، میزبان مناسبی برای پولهای سرگردان در اقتصاد کشور ما قلمداد شود، بازارهای فناورانه و شرکتهای دانش بنیان است که میتواند جهتگیری سرمایهیی کشور را به سمت مناسب هدایت کند.
روز گذشته هم رییس مرکز فن بازار کشور از ضرورت هدایت سرمایههای سرگردان به سمت شرکتهای دانشبنیان صحبت کرد و این اقدام را یکی از ضرورتهای اساسی اقتصاد ایران عنوان کرد. مجموعه این دلایل باعث شد تا موضوع سرمایههای سرگردان و هدایت آن را روی میز ارزیابیهای صفحه قرار دهیم و از منظر تحلیلی نوری به ابعاد مختلف آن بتابانیم.
سرمایه گذاری در اقتصاد واقعی
رییس مرکز فن بازار ملی کشور میگوید: سرمایههای سرگردان باید به سمت شرکتهای دانشبنیان جذب شود تا با تجاریسازی دانش و شناخت نیازهای فناورانه صنعت، افزایش اشتغال و رونق تولید را شاهد باشیم.
اکبر قنبرپور با اشاره به رویکرد و هدف فعالیتهای فن بازار کشور اظهار کرد: امسال برنامههای عملیاتی را برای فن بازار تعریف کردیم و برخلاف سالهای گذشته که به زیرساختها و شبکهسازی میپرداختیم در سال جاری بیشترین تلاش خود را در حوزه انتقال فناوری و بازاریابی متمرکز کردیم.
وی افزود: ما در فن بازار کشور در راستای حمایت از دانش و فناوری، سه موضوع مهم و ضروری را دنبال میکنیم که شامل بازاریابی محصولات دانشبنیان، کمک به جذب سرمایه برای طرحها و اختراعات همچنین انتقال فناوری و رفع نیازهای فناورانه صنایع و تولیدکنندگان است.
رییس مرکز فنبازار ملی کشور بیان کرد: درحال حاضر فضای کشور بستر مناسبی برای ایجاد و توانمندسازی شرکتهای دانش بنیان است البته فن بازار در حوزه ایجاد شرکتهای دانشبنیان دخالتی ندارد اما در حوزه فروش محصولات دانشبنیان با آنها همکاری میکنیم.
قنبرپور خاطرنشان کرد: کار فن بازار این است که از سویی با پیگیریهای خود، مشکلات مرتبط با فروش و بازاریابی محصولات دانشبنیان را رفع کند و از سوی دیگر سرمایههای موجود در جامعه را به سمت حوزه دانشبنیان جلب و جذب کند.
وی تصریح کرد: در سالهای اخیر در بازار مسکن، طلا و... شاهد رکود و سکون هستیم بنابراین سرمایهگذاران در کشور به دنبال حوزههای جدید دیگری برای سرمایهگذاری هستند که یکی از مهمترین این فرصتها عرصه دانشبنیان کشور است.
رییس مرکز فنبازار ملی کشور ادامه داد: طرحهای بسیار خوب و درخور اجرا و عملیاتی شدن در کشور طی سالهای اخیر توسط شرکتهای دانش بنیان ارائه شده و ما نیز به عنوان فن بازار تلاش داریم سرمایههای موجود در راستای اجرای این طرحها به کارگیری شود.
اشتغالزایی با پول ایرانی در چین و کره جنوبی
در این رابطه سعید لیلاز، کارشناسان اقتصادی درباره اینکه سرانجام این سرمایههای خانگی به سمت چه سرمایهگذاری جریان پیدا خواهد کرد میگوید:«در 8 سال زعامت دولت گذشته با توجه به افزایش قیمت دلار، سرمایهگذاری در اقتصاد واقعی وجود نداشت که دولت نیز در به وجود آمدن حباب این سرمایهگذاریهای سرگردان خانگی بیتاثیر نبوده است.
در این دوره تا بخش خصوصی قصد سرمایهگذاری میکرد دولت با استفاده از دلارهای نفتی به واردات بیرویه میپرداخت که به قول آقای روحانی با سرمایه ایرانی کار ایجاد میشد اما در چین و کره جنوبی». این تحلیلگر اقتصادی ادامه میدهد:«به اقتصاد صنعتی و کشاورزی و شرکتهای دانش بنیان، اقتصاد واقعی گفته میشود. اولا در اقتصاد واقعی فضای عمومی کسب و کار در حد فاصل سالهای 84 تا92 بسیار وخیم بوده، دوم اینکه دولت وقت خودش به سرکوب این فضا از طریق واردات بیحساب و کتاب دامن میزد و سومین دلیل پایین بودن قیمت دلار در برابر افزایش منظم نرخ تورم، تولید داخلی را در نظر سرمایهگذارها ذلیل و بیاعتبار کرده بود. به همین دلیل، سرمایهها یک زمانی به سمت سکه و یک زمان به سمت دلار و یک زمان هم به سمت مسکن میرفت.»
سرکوب تولید با دلارهای نفتی
لیلاز با اشاره به اینکه هماکنون در حوزه اقتصاد واقعی، فضا برای سرمایهگذاری بسیار فراهم شده چون دولت نیز دیگر بنا به سرکوب تولید از طریق دلارهای نفتی ندارد، توضیح میدهد:«فضای عمومی کسب کار در حال شکلگیری است به گونهیی که مردم اعتمادشان به دولت کاملا درحال احیا شدن است و دلار هم در حدی افزایش پیدا کرده که تولید در داخل صرف میکند. در مجموع همه اینها کمک خواهدکرد سرمایههای سرگردان نه تنها به بخش مسکن حرکت کنند بلکه راهی را برای سرمایهگذاری در بخش صنعت و کشاورزی هم مهیا میکند.»این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این سوال که آیا بخشی از این سرمایههای خانگی به سمت بورس نیز حرکت خواهد کرد یا خیر میگوید:«در ایران، بورس ظرفیت جذب سرمایهاش خیلی زیاد نیست. در مورد خاصیت و ظرفیت جذب سرمایه توسط بورس نباید اغراق کرد ضمن اینکه سروصداهایی که سرمایهگذاری در بورس ایجاد کرده است، مقداری ناشی از سفته بازیهای موجود در بازار بورس است که ممکن است پس از ثبات نسبی نرخ ارز جذابیت خود را از دست بدهد.»
صنایع خرد بهرهای از افزایش نقدینگی نبردهاند
در شرایطی که لیلاز از ضرورت هدایت سرمایههای سرگردان به مسیر اقتصاد واقعی صحبت میکند، حسین راغفر از منظر دیگری به بحث ورود میکند و از صنایع کوچک به عنوان بهترین میزبان سرمایههای سرگردان یاد میکند. این اقتصاددان با تاکید بر اینکه تداوم رکود و عدم رشد اقتصادی در سالهای گذشته از جمله نتایج عدم هدایت نقدینگیهای سرگردان موجود در کشور به سمت صنایع خرد و متوسط است، اظهار کرد: قطعا دولت باید منابع بیشتری را برای رشد در حوزه صنایع خرد و متوسط در نظر بگیرد اما آنچه از سوی دولت اتفاق افتاده در این راستا نبوده است.
وی با بیان اینکه براساس آمارهای ارائه شده 80 هزار میلیارد تومان نقدینگی سرگردان در کشور وجود دارد که رقم قابل توجهی است، گفت: بخشی از نقدینگی مربوط به مردم است؛ بر همین مبنا جامعه منتظر است تا با توجه به شرایط آینده تصمیم بگیرد نقدینگی خود را در چه بخشی سرمایهگذاری کند.
راغفر با اشاره به اینکه تاکنون فرصتهای سرمایهگذاری بیشتر در فعالیتهای سفتهبازی نظیر خرید و فروش ارز یا سکه مصرف شده است، اظهار کرد: فرصت سرمایهگذاری در بخشهای صنعتی محدود است طی 2سال گذشته انتظار میرفت، سرمایهها و نقدینگی موجود در کشور به سمت بورس بازگشت داشته باشد اما این انتظار با گذشت زمان رنگ باخت و امیدواریها کمتر شد زیرا چشمانداز روشنی در مقابل اقتصاد کشور قرار ندارد.
این اقتصاددان ضمن تاکید بر اینکه سیاستهای دولت یازدهم در حوزه اقتصاد انفعالی است، تصریح کرد: به خاطر نداشتن سیاست تهاجمی، چشماندازی برای سرمایهگذاری شکل نگرفته است. به همین دلیل جمعآوری منابع سرگردان مردم و هدایت این منابع به سمت سرمایهگذاری صورت نگرفته است.