عصر اعتبار- «سرمایهگذاران خرده فروش و خردهپا در داخل ترکیه، ایمانشان را به سودآوری اقتصاد این کشور کم کم از دست میدهند. ترکها براحتی میتوانند حسابهای بانکیشان را بین لیر و دلار تغییر دهند و این کار در هفتههای اخیر افزایش زیادی داشته است. اطلاعات بانک مرکزی ترکیه نشان میدهد که سهم سپردههای ارزی خارجی در ترکیه به ۴۲ درصد افزایش یافته است. در حالی که در ابتدای دهه، کمتر از ۳۰ درصد بود.»
به گزارش پایگاه خبری«عصر اعتبار»به نقل از ایران آنلاین، چنین از رفتارهای سرمایهگذاری در این روزهایی که ترکیه در حال دست و پنجه نرم کردن با بحران ارزی است، گزارش میدهد. اینمان دمیر، کارشناس اقتصادی در لندن نیز به این رسانه میگوید:«ترکها تمایل چندانی به تبدیل ذخایر ارزیشان به لیره ندارند. مردمی که میتوانند در آخر ماه پولی برای پسانداز کنار بگذارند، احتمالاً پول هایشان را به هر ارزی بجز لیره تبدیل میکنند.»
در روزهای اخیر برخی اخبار و گزارشها حاکی از این بود که سوداگری موجود در بازار ایران به هیچ وجه در ترکیه مشاهده نمیشود این در حالیست که دادهها و اطلاعات منابع معتبر خبری و آمار بانک مرکزی ترکیه نشان میدهد که اتفاقاً مردم ترکیه نیز با کاهش ارزش پول ملیشان، تمایل زیادی به ذخیره دارایی خود به دلار و طلا پیدا کرده اند. آنچه که از شباهت رفتاری مردم ایران و ترکیه میتوان فهمید، برخی واقعیات گریز ناپذیر اقتصادی است. این واقعیت که حفظ دارایی و ریسکناپذیری سرمایههای خرد شخصی پس زمینه رفتارهای کلان اقتصادی را سبب میشود، در بحرانهای ارزی این دو کشور به وضوح نمایان است. هر چه هم مشوقهایی برای هدایت سرمایه خرد مردم به کانالهای رسمی و مد نظر سیاستگذار پولی انجام شود، هیچ گاه نمیتوان برای این سرمایههای اندک که با تلاش و صرفه جویی زیاد به وجود آمده است، تعیین تکلیف کرد.
با این حال هنوز صفهای طولانی برای خرید دلار و یورو در این کشور به پای ایران نرسیده است. آنقدر که جست و جوی انگلیسی برای عبارت صف طولانی خرید دلار مردم، نتایج را به اخبار مربوط به ایران میرساند. بررسی درباره تفاوت و شباهت رفتار مردم دو کشور همسایه ایران و ترکیه برای موضوع یکسان بحران ارزی، نشان میدهد که در ترکیه نیز مردم در تلاش برای سپردهگذاری ارزی هستند که البته به خاطر قوانین و کارکردهای بانکی این کشور، تلاشها بیشتر برای تغییر سپرده حسابهای بانکی از لیر به دلار بود است.
با این حال بر اساس گزارش العالم، اردوغان دو هفته پیش «دشمنان ترکیه، دلالان ارز و لابیهای سودجو» را عامل بحران پولی کشور معرفی کرده بود. او دیروز از مردم خواست دلار و یورو را از «زیر بالش» درآورده و به لیر تبدیل کنند. بینالی یلدریم نخستوزیر ترکیه هم اطمینان داده که «نوسان در بازار ارز موقتی و دورهای است.»
افزایش نرخ سود بانکی و خرید طلا
واحد پول ترکیه از اوایل سالجاری میلادی بیش از 20 درصد از ارزش خود را از دست داده است و این روزها یک دلار امریکا به قیمت 4.93 لیر فروخته میشود. شهروندان ترکیه از بیم ادامه این روند و به باد رفتن دارایی هایشان یا طلا میخرند یا لیرهایشان را به یورو و دلار تبدیل کردهاند. در این شرایط بانک مرکزی ترکیه تصمیم گرفته است که نرخ سود را افزایش دهد تا بتواند بر این اوضاع فائق بیاید. فایننشیال تایمز در این باره مینویسد:« ارزش لیر ترکیه از زمان انتخاب رجب طیب اردوغان به ریاست جمهوری در سال 2014، به طور پیوسته در حال کاهش بوده است. اما حتی کهنه سربازان در این بازار نوظهور نیز این هفته به قهقرا رفتند. کاهش شدید نرخ ارز، بانک مرکزی این کشور را به افزایش اورژانسی نرخ سود در روز چهارشنبه وادار کرد.» اردوغان برای مقابله با بحران، نسخهای را که بانک مرکزی برای او پیچیده به اکراه پذیرفته است. بانک مرکزی ترکیه تصمیم گرفته نرخ سود بانکی را سه درصد افزایش داده و به 16.5 درصد رسانده و ارزش لیر را بازگرداند. این بانک همچنین وعده داده به شرکتها کمک کند تا بخشی از بدهی خارجی خود را براحتی پرداخت کنند. در شرایط فعلی، تنها راه مقابله با بحران لیر افزایش نرخ سود بانکی است که از یک سو، روش مورد علاقه اردوغان نیست و از سوی دیگر، تأثیر مثبت آن در طولانی مدت قطعی و مسلم نیست. رئیس جمهوری ترکیه تأکید میکند که لیر به جای آنکه در بانک باشد، باید صرف سرمایهگذاری و رشد صنعت و بازار شود.
سال گذشته نیز اردوغان برای آنکه بتواند بازار ارز را مدیریت کند، از مردم ترکیه خواسته بود که با کنار گذاشتن دلار به خرید طلا روی آورند. پس از آن بانک مرکزی و مردم عادی به جای دلار به سمت خرید طلا روی آوردند. بنا به گزارش شورای جهانی طلا بانک مرکزی و مردم ترکیه طی 9 ماه از ابتدای سال 2017، 47 تن طلا خریدند که افزایش چند برابری را نسبت به مدت مشابه سال گذشته داشته است.
آلبرت بغزیان، اقتصاددان درباره تفاوتهای رفتاری مردم ترکیه و ایران در بحران ارزی به تازگی گفته است:«صفهای خرید دلار در ترکیه طولانی نیست چرا که کاهش ارزش در ترکیه زمینه ساز تورم نیست، چون به اندازه کافی تولید داخلی نیرومندی در بخش خوراک و پوشاک دارند و به اندازه ایران پول در حالت آماده باش ندارند و بیشتر از کارتهای اعتباری در فعالیتهای خود استفاده میکنند. در حالی که در ایران انباشت زیاد نقدینگی در حسابهای آحاد جامعه باعث تشکیل صف و هیجانات در بازار میشود.