به گزارش پایگاه خبری «عصراعتبار» به نقل از ایسنا، زیست‌بوم نوآوری و فناوری دو دهه است که در فضای کسب و کار تنفس می کنند و بعد از تصویب دو قانون در حوزه دانش‌بنیان‌ها، بازیگران جدید را برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان وارد صحنه کرده است و این بار این بانک‌ها هستند که برای توسعه کسب‌وکارهای دانش‌بنیان وارد فضای دانش‌بنیانی کشور شده‌اند.

بر اساس ماده 18 قانون جهش تولید دانش‌بنیان سرمایه‌گذاری مشترک بانک‌ها و مؤسسات اعتباری با صندوق نوآوری و شکوفایی در طرح‌های مصوب شورای راهبری فناوری‌ها و تولیدات دانش‌بنیان از شمول این بند مستثنی شده و به ­عنوان فعالیت بانکی تلقی می‌شود. بانک‌ها و صندوق نوآوری مکلف هستند حداکثر پس از هفت سال از تاریخ آغاز سرمایه‌گذاری، نسبت به اتمام سرمایه‌گذاری و خروج اقدام کنند.

بر اساس گزارش زیست‌بوم شرکت‌های دانش‌بنیان منتشر شده از سوی یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان اعتبارسنجی شرکت‌های دانش‌بنیان از سال 1393 تا انتهای سال 1401 تعداد این شرکت‌ها از حدود یک هزار و 500 مورد به حدود 8260 شرکت رسیده‌ است. درآمد شرکت‌های دانش‌بنیان رشد قابل‌توجهی را تجربه کرده، به گونه‌ای که از حدود 40 هزار میلیارد تومان در سال 1396 به بیش از 400 هزار میلیارد تومان در سال 1401 رسیده است.

با توجه به این‌که عمده خدمات مالی به شرکت‌های دانش‌بنیان توسط نظام بانکی صورت می‌پذیرد، ارزیابی آماری بانک‌ها در جهت‌دهی منابع به شرکت‌های دانش‌بنیان موضوع قابل‌توجهی است.

نقش‌آفرینی سیستم بانکی در تامین مالی زیست‌بوم دانش‌بنیان

سهم شرکت‌های دانش‌بنیان از وام پرداختی شبکه‌ بانکی در حدود 4 درصد بوده که از این موضوع سهم تسهیلات مربوط به محصولات دانش‌بنیان 1.6 درصد قلمداد می‌شود. این میزان در مقایسه با سهم این شرکت‌ها از تولید ناخالص داخلی قابل قبول است، اما میزان برخورداری شرکت‌ها از این تسهیلات متناسب نیست؛ چرا که 71 درصد شرکت‌های دانش‌بنیان نزد سیستم بانکی وام فعال نداشته‌اند.

مانده بدهی شرکت‌های دانش‌بنیان به سیستم بانکی در انتهای سال 1401 حدود 143 هزار میلیارد تومان بوده که از این میزان مانده بدهی مرتبط با محصولات دانش‌بنیان حدود 57 هزار میلیارد تومان تخمین زده می‌شود. همچنین مجموع ضمانت نامه فعال شرکت‌های دانش‌بنیان در انتهای سال 1401 بالغ بر 101 هزار میلیارد تومان بوده است.

نکته مهم این است که همه این تسهیلات لزوما ماهیت حمایتی نداشته است. نکته مهم در خصوص تامین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان این است که خارج از ادبیات معاونت علمی ریاست‌جمهوری تفاوت شفافی ما بین ارائه خدمات به شرکت‌های دانش‌بنیان و محصولات دانش‌بنیان وجود نداشته است.

در ارزیابی آماری بانک‌ها در ارائه تسهیلات به شرکت‌های دانش‌بنیان رویکردهای متفاوتی وجود دارد. حجم مجموع ارائه خدمات به شرکت‌های دانش‌بنیان، وضعیت ارائه تسهیلات به تفکیک استان‌ها یا دسته‌های فناوری، ارائه تسهیلات به شرکت‌های وابسته یا متنوع و نسبت ارائه خدمات به شرکت‌های دانش‌بنیان در مقایسه با حجم ارائه خدمات از جمله این رویکردها است.