به گزارش پایگاه خبری«عصر اعتبار» به نقل از ایسنا، سید حامد ترابی، کارشناس دیپلماسی اقتصادی گفت: مسئولین فعلی دولت به دلیل اینکه بر روی برجام حساب ویژه‌ای بازکرده بودند ایده دیگری برای اداره کشور نداشتند. این موضوع باعث شد که زخم‌های اقتصاد به امید برداشته شدن تحریم‌ها ترمیم نشود اما نه تنها تحریم‌ها برداشته نشد بلکه تشدید شد و باعث شد در شرایطی قرار بگیریم که هم تحریم باشیم و هم زخم‌های اقتصادی داخلی را داشته باشیم. بنابراین مشکلات فعلی اقتصادی بیش از آنکه ناشی از تحریم‌ها باشد ناشی از سیاست‌های اقتصادی دولت بوده است.

وی ادامه داد: اگر دولت پارادایم اقتصادی خود را علیرغم خروج آمریکا از برجام همچنان متکی بر برجام متمرکز نمی‌کرد، الان نه حجم نقدینگی تا این حد بالا بود، نه بانک‌ها این قدر افسارگسیخته عمل می‌کردند و نه نظام مالیاتی به این صورت باقی می‌ماند.

چرا آمریکا نتوانست صادرات برق به عراق را تحریم کند؟

ترابی با بیان اینکه نمی‌توانیم بگوییم تحریم مؤثر نیست اما تحریم به این دلیل مؤثر واقع شده است که دولت همه ایده اقتصادی خودش را در رفع تحریم‌ها خلاصه کرد، اظهار داشت: در حالت کلی تحریم گرچه نتایج سیاسی دارد اما بیشتر از آنکه یک معادله سیاسی باشد، معادله اقتصادی است یکی از مثال‌های آن نیز رابطه ما با کشور عراق است. سال‌هاست که آمریکا روابط اقتصادی ما با کشور عراق را نمی‌تواند تحریم کند. دلیل اینکه آمریکا نتوانسته این رابطه را قطع کند، هزینه و فایده است. هزینه و فایده باعث می‌شود به دلیل اینکه که یک سوم از برق عراق به صورت مستقیم و یا با استفاده از صادرات گاز ایران به پالایشگاه‌های عراق انجام می‌شود آمریکایی‌ها در حوزه برق و گاز ایران را از صادرات معاف از تحریم می‌کنند. حدود 4 الی 5 میلیارد دلار در سال، رقم این صادرات است.

این کارشناس دیپلماسی اقتصادی ادامه داد: آمریکا یا مجبور است هزینه زیادی برای تأمین برق عراق کند یا جایگزینی برای آن پیدا کند که هنوز نتوانسته است این کار را انجام دهد اما ایران با توجه به نظام تحریمی آمریکا صادرات برق به عراق را به «برق در مقابل غذا» تبدیل کرده است یعنی به بانک مرکزی عراق گفته است که تحت تحریم‌های آمریکا عمل کند و تنها به ایران غذا و دارو صادر کند. این در صورتی است که ایران هم معافیت تحریمی داشت و هم دست بالا را داشت این نمونه‌ای است از اینکه دولت خودش، دست خودش را در دسترسی ارزی می‌بندد.

رابطه با آمریکای لاتین کمتر شده است

وی بیان داشت: نمونه دیگری که می‌شود مثال زد، رابطه ما با آمریکای لاتین است. در اواخر دولت آقای احمدی نژاد در سال 2013، رابطه ما با آمریکای لاتین به رابطه‌ای پایدار تبدیل شد اما این روابط به مرور کمتر شد تا اینکه نهایتاً دولت به ونزوئلا بنزین صادر کرد و در مقابل آن طلا گرفت. این اقدام باعث بالا رفتن ذخیره ارزی شد. هنگامی که در تحریم ذخیره ارزی بالا می‌رود، توان مانور افزایش می‌یابد.

ترابی با اشاره به مشکلات داخلی نیز گفت: رشد نقدینگی ما به حدود 30 درصد رسیده است. با توجه به اینکه دائماً آمریکا تلاش می‌کند یا با کاهش فروش نفت و یا با کاهش تبادلات بانکی و دسترسی ایران به منابع ارزی مشکلات ارزی ایجاد کند این کار مانند بمبی است که کافی است در جایی خلأ ایجاد شود در این صورت وقتی حتی شوکی روانی ایجاد شود تا سیل نقدینگی به سمت ارز برود در شرایطی که هیچ مالیاتی نیز در برابر آن وجود ندارد و بانک‌ها نیز می‌توانند به راحتی ورود کنند.

وی تشریح کرد: دولت با حبس پول در نظام بانکی و کاهش سرعت گردش پول و بروز ندادن حجم نقدینگی تولید شده، توانست تورم را در دولت اول کنترل کند و تصور کرد که با برجام می‌تواند سرمایه خارجی یا رفع تحریم‌ها داشته باشد اما ایده دولت شکست خورده است و آن نقدینگی درون نظام بانکی به صحنه آمد و این نوسانات را به وجود آورد.

ترابی خاطرنشان کرد: مشکل اصلی این است که دولت هنوز از این ایده دست نکشیده است هر جا مانند ونزوئلا از این ایده دست کشید موفق شد. ایده دولت متأسفانه بر مبنای رفع تحریم بوده اما این ایده شکست خورده است.

باید مستقل از برجام برای اقتصاد کشور برنامه ریزی و هدف گذاری کرد

وی با ارائه پیشنهادهایی به دولت، بیان داشت: اولین پیشنهاد به دولت، خلاص شدن از برجام است ما چون به برجام چسبندگی داریم هر اتفاق خارجی بر ما اثر می‌گذارد، وقتی از آن خلاص شویم نظام برنامه ریزی در داخل کشور صورت می‌پذیرد. باید برنامه ریزی را مستقل از ماجرای برجام برای اقتصاد کشور انجام دهیم.

این کارشناس دیپلماسی اقتصادی ادامه داد: ما تجربه موفق اقدامات ضد تحریمی زیادی داریم اما ایجاد ساختاری که بتواند این تجربه‌ها را تکرار کند مهم است به عنوان نمونه، پتروشیمی، فراورده‌های نفتی و … نظاماتی هستند که هم به دلیل نوع کالا هم تنوع مشتریان و هم کم حجم بودن محموله‌ها تحریم پذیری آنها کم است و تغییر رویکرد از فروش نفت به این موارد باید انجام شود.

وی با بیان اینکه توجه به همسایه‌ها نیز اهمیت زیادی دارد، خاطر نشان کرد: مشکل اصلی ما نقشه ارزی کشور است و باید در این زمینه یک تصمیم جدی بگیریم که آیا می‌خواهیم در این ساختاری که متکی به دلار آمریکاست همچنان کار کنیم یا خیر، اگر می‌خواهیم کار کنیم وضعیت همین است اما اگر نمی‌خواهیم باید روش‌های جایگزین نقشه ارزی را احیا کنیم. در این زمینه روش‌های زیادی پیشنهاد شده است از جمله افزایش تقاضا برای ریال به پشتوانه نفت یا محصولات دیگر تا پیمان پولی و تنوع بخشیدن به هاب های ارزی و استفاده از کشورهای متعدد به جای استفاده مستمر از امارات و… که می‌تواند ساختار پولی را تغییر می‌دهد.